Geen koeltorens, wel zondagsrust: Zeeuwse eisen aan kerncentrales

De provincie Zeeland en inwoners van de gemeente Borsele overhandigden woensdag aan klimaatminister Rob Jetten hun hardere en minder harde voorwaarden voor de komst naar hun gebied van nieuwe kerncentrales. Nog voor de zomer zullen de Zeeuwse gemeente en provincie ook in gesprek gaan met de drie buitenlandse kernenergiebedrijven waarmee het rijk contracten voor haalbaarheidsstudies heeft getekend. Het gaat om het Zuid-Koreaanse bedrijf KHNP, het Amerikaanse Westinghouse en het Franse EDF.

Het kabinet wil dat kernenergie gaat voorzien in een groter deel van de energievraag. De eerste stap is een mogelijke verlengingsduur voor de huidige lichtwaterreactor bij het dorp Borssele, die in 1973 actief werd en in 2033 zou sluiten. Stap twee zijn twee nieuwe kerncentrales, met als voorkeursgebied het industriële Sloegebied onder Vlissingen. Een alternatief is de Maasvlakte.

Drukwaterreactoren

Met het Franse bedrijf EDF werd ook in 2011 al een contract gesloten voor een mogelijke tweede kerncentrale in Zeeland. De tsunami in Japan dat jaar, samen met de daaropvolgende ramp bij de kerncentrale van Fukushima, bracht dat plan voortijdig tot een einde. Nu lijkt de daadwerkelijke komst van nieuwe reactoren waarschijnlijker. Op dit moment bestaat vier procent van het Nederlandse energieverbruik uit kernenergie, afkomstig uit Borssele en uit buurlanden.

De twee nieuwe kerncentrales moeten gaan voorzien in negen tot dertien procent van de energiebehoefte in 2035. Net als de huidige kerncentrale worden ook de twee nieuwe centrales drukwaterreactoren, zo blijkt uit de ondertekeningsceremonie in februari met het Amerikaanse bedrijf Westinghouse.

Een aantal no go's

Halfweg volgend jaar maakt het dan zittende kabinet de finale keuze voor een locatie voor de kerncentrales. Bepalend zullen de onderhandelingen over de voorwaarden zijn. De provincie Zeeland heeft in een eigen document een aantal no go's opgesomd. Om verdere horizonvervuiling te voorkomen wil de provincie ook bij de nieuwe kerncentrales geen koeltorens hebben staan, evenmin als een bovengronds kabeltracé voor het transport van de stroom.

Daarnaast moet de groene strook tussen het industriegebied en de Zeeuwse dorpen, die de Sloerand genoemd wordt, gehandhaafd blijven. Tot slot wil de provincie dat de waterveiligheidsnormen van het Waterschap Scheldestromen als uitgangspunt dienen, en dat het rijk de uitbreiding van de veiligheidsdiensten betaalt.

Geen stikstofruimte opsnoepen

Voorwaarden die de provincie openhoudt voor onderhandeling, zijn de huisvesting van de arbeidsmigranten tijdens de bouw; een vroege inzet op een Zeeuws nucleair kenniscluster in samenspraak met lokale onderwijsinstellingen als de ROC Scalda en de hogeschool in Vlissingen; en de garantie dat het rijk voor de bouw van de kerncentrales niet de stikstofruimte van de Zeeuwse overheden opsnoept.

Inwoners van de gemeente Borsele bezochten in maart 2023 de bouwput bij het Engelse Somerset, waar een kerncentrale met twee reactoren gebouwd worden onder de naam Hinkley Point C. Daar werkten op dat moment 10.000 mensen aan de bouw. Aan dat bezoek hielden zij de overtuiging over dat, zoals ook de provincie eist, wordt afgezien van koeltorens, hoogspanningsmasten en aantasting van de Sloerand. Ook mag er geen koelwater in de Westerschelde eindigen. Dat mag pas verderop in zee worden geloosd, of gebruikt worden voor warmtenetten.

Respect voor de zondagsrust

Opvallender is één van de andere eisen van de gemeente: dat Nederland al in 2050 een eindberging heeft voor nucleair afval. Dat gaat diametraal in tegen het huidige rijksbeleid. Sinds jaren wordt het afval tijdelijk opgeslagen bij de overheidsinstelling COVRA vlakbij Vlissingen. Een ondergrondse eindberging wordt pas voorzien in 2130. Onderzoek hiernaar loopt nog.

Daarnaast wil de gemeente Borsele dat er op zondagen geen transporten langs denderen of aan de reactoren gebouwd wordt. ‘Wij willen respect voor de zondagsrust in dorpen zoals Borssele welke zeer kerkelijk is. Ook voor de niet-kerkelijke mensen is dat fijn’, staat in het document.