Mogelijk meer ruimte nodig voor radioactief afval

Eind dit jaar moet Nederland een nieuw tienjarenplan op papier hebben staan voor hoe het wel wil omgaan met radioactief afval. Het betreft de opvolger van het Nationaal Programma Radioactief Afval (NPRA) uit 2016. Elke tien jaar wil de Europese instantie EURATOM een update.

Dat betekent ook dat er een milieueffectrapportage gewenst is. Uit het voorbereidend advies dat de Commissie m.e.r. deze week om die reden uitbracht, blijkt hoeveel onzekerheden er zijn. Want Nederland lijkt aan het begin te staan van een nieuw radioactief tijdperk. In Petten is een nieuwe onderzoeksreactor voor medische behandelingen in aanbouw. Ook in Veendam in Groningen lijkt een fabriek voor medische isotopen te komen.

Nieuw tijdperk

Ondertussen onderzoekt het kabinet of de huidige kerncentrale in de gemeente Borsele in Zeeland ook na 2033 open kan blijven, en of op hetzelfde bedrijventerrein vlakbij Vlissingen twee extra kerncentrales gebouwd kunnen worden. Met oog op onderzoek zijn al contracten gesloten met het Koreaanse bedrijf KHNP, het Amerikaanse Westinghouse en het Franse EDF.

Daarnaast denken meerdere provincies na over de mogelijkheid van kleine kernreactoren, oftewel Small Modular Reactors - bijvoorbeeld als energievoorziening voor industrieterreinen. Ook groeit de hoeveelheid nucleair afval van ziekenhuizen, en is er een capaciteitsgebrek in de provinciale depots waar natuurlijk radioactief uit onder meer de industrie gestort wordt. Dan gaat het om zogenaamd zeer laagradioactief afval.

Boomse klei

Tot slot moet in de nieuwe versie van het Nationaal Programma Radioactief Afval een tijdschema opgenomen worden voor de besluitvorming over de eindberging van het kernafval. De huidige bovengrondse berging door het bedrijf COVRA in Zeeland is tijdelijk, oftewel voor zo'n honderd jaar. Omstreeks 2100, zo is het idee, moet een eindbeslissing genomen worden: waar wordt het deel van het afval dat tot duizenden jaren radioactief blijft voorgoed opgeborgen? Voor Nederland wordt gedacht aan diepe berging in twee grondsoorten: Boomse klei en steenzoutformaties. Landen als Zweden en Finland hebben gekozen voor granietlagen, die in Nederland echter niet voorkomen.

Vanwege het feit dat de hoeveelheid kernafval waarschijnlijk gaat groeien, denkt de Commissie m.e.r. dat in de milieueffectrapportage aandacht moet zijn voor ‘uitbreiding van tijdelijke beheerlocaties, zoals de COVRA’, en wellicht een andere opslaglocatie voor het ziekenhuisafval.

Duidelijker afbakent

De Commissie wil daarnaast in het algemeen dat verantwoordelijk staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat duidelijker afbakent wat in het Nationaal Programma Radioactief Afval moet komen te staan, ook met oog op de mogelijke komst van twee nieuwe grote kerncentrales en SMR's.

Opvallend genoeg heeft de Commissie twijfels over de ideeën die er nu zijn over de eindberging van het kernafval na 2100. ‘Gezien de omvang en hoeveelheden en mogelijke toename daarvan’, staat in het advies, ‘is het voor de Commissie niet zeker dat het ‘geologische diep’ bergen van hoog radioactief afval nog steeds vanuit milieu en veiligheid het beste (en ook goedkoopste is).’