Bedrijven verliezen geborgde zetels bij waterschappen

De geborgde zetels voor bedrijven verdwijnen uit het algemeen bestuur van de waterschappen. Daardoor blijven er alleen vaste zetels over voor boeren en natuurorganisaties. Dat is het gevolg van een wetsvoorstel van GroenLinks en D66 dat dinsdag in de Eerste Kamer is aangenomen.

Waterschapswet

Door het wetsvoorstel worden ook twee andere punten van de Waterschapswet aangepast. In het algemeen bestuur mogen de boeren en natuurorganisaties weliswaar nog geborgde zetels hebben, maar dit zijn er maximaal vier. Eerder waren dat zeven tot negen zetels. Bovendien had het dagelijks bestuur ook altijd één geborgde zetel. Maar die verdwijnt in zijn geheel.

De initiatiefnemers van de wet, Tweede Kamerleden Tjeerd de Groot (D66) en Laura Bromet (GroenLinks), hadden liever alle geborgde zetels uit het bestuur van de waterschappen zien verdwijnen. Dat was ook het advies van de commissie-Boelhouwer in 2020. Maar in mei vorig jaar werd dit voorkomen door een motie van Tweede Kamerlid Pieter Grinwis van de ChristenUnie.

Modernisering

De nieuwe indeling van het bestuur van de waterschappen hoort bij een langere reeks hervormingen. In 2007 werd de Wet modernisering waterschapsbestel van kracht. Vanaf het jaar daarop werden de waterschapsbesturen gekozen met algemene verkiezingen en fractielijsten. De eerste keer was de opkomst van kiezers overigens slechts 24 procent. Maar in 2015 en 2019 groeide de opkomst tot ruim 43 en ruim 51 procent. In maart 2023 zijn er weer waterschapsverkiezingen, gelijktijdig met de verkiezingen van de provinciale staten.

Deelbelangen

Met de moderniseringswet van 2007 werd er ondanks het instellen van algemene verkiezingen alsnog voor gekozen om de deelbelangen van boeren, bedrijven en natuurorganisaties te beschermen met geborgde zetels. Maar volgens de commissie-Boelhouwer wijst de praktijk uit dat de algemeen verkozen bestuurders ook de deelbelangen goed vertegenwoordigen. Daardoor ontstaat er zelfs een oververtegenwoordiging van die deelbelangen, aldus de commissie. Van de algemeen verkozen bestuurders blijkt dat 14 procent werkzaam is in de landbouwsector, terwijl de landbouw ook zijn eigen geborgde zetels heeft.

Financiering

Daarnaast vertegenwoordigen waterschappen, gezien de klimaatverandering, steeds nadrukkelijker het algemeen belang. De commissie benadrukte dat waterschappen in het kader van klimaatadaptatie toenemend invloed krijgen op de ruimtelijke ordening. Ze moeten meer en meer met andere overheden om tafel.

Daar komt bij dat waterschappen door de jaren flink zijn gegroeid. In 1990 waren er ongeveer 120, nu zijn er nog 21 waterschappen. Tot slot speelt mee dat de gewone burger een steeds groter deel van de bekostiging van de waterschappen voor zijn rekening is gaan nemen. Dat is het gevolg van de invoering van de ingezetenenheffing, en de waterschapsbelasting voor huishoudens.