Ja, ook de baas deelt zijn auto

Geen grote vergezichten over een duurzame toekomst maar concreet beleid. Met een ambitieus programma dringt waterschap Rivierenland de eigen autokilometers terug. Zelfs de controle van muskusratkooien kan efficiënter.

Duurzaamheid
Het gebruik van duurzame energie is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de portemonnee van gemeenten. In een serie artikelen belicht Binnenlands Bestuur succesvolle lokale initiatieven.

‘Stap maar in, je hoeft niets te betalen, komt helemaal voor elkaar’, zegt buschauffeur Ad de Kruif van Arriva bus 40 te Tiel. In de spits rijden er elk half uur twee busjes, en daarbuiten pendelt één busje per uur gratis en voor niks naar bedrijventerrein Medel, acht kilometer van het station. De provincie Gelderland, de gemeente Tiel en een groot aantal bedrijven betalen de bus om het woonwerk­verkeer per auto terug te dringen.‘Er wordt goed gebruik van gemaakt. Het zou jammer zijn als de regeling aan het eind van dit jaar wordt opgedoekt’, zegt De Kruif. ‘Hoe gaat u trouwens terug naar station?’, vraagt hij behulpzaam. ‘Als u daar om kwart over het hele uur wacht’, wijst hij, ‘dan kom ik u ophalen.’

Sinds een half jaar doet ook waterschap Rivierenland mee met de busdienst. De bus stopt vlakbij het imposante gebouw. Twee elektrische laadpunten zijn prominent aanwezig op de parkeerplaats. Er zijn tientallen dienstfietsen en de 650 medewerkers kunnen een reservering maken voor de vijf elektrische fietsen. Medewerkers kunnen gebruik maken van een Toyota Prius en twee auto’s op biogas, dat door het waterschap zelf is gemaakt door vergisting van slib van de rioolwaterzuiveringsinstallatie.

Binnen in het kantoor ontvangen projectleider Eric Kuindersma en Kim van Baal de verslaggever op een flexplek. Waterschap Rivierenland wil het aantal autokilometers eind 2015 met 15 procent terugdringen. ‘We willen de mensen verleiden om actief mee te werken en hun reis­gedrag te veranderen. Omwille van het klimaat, vanuit bezuinigingen en om als overheid het goede voorbeeld aan de burgers te geven’, zeggen Kuindersma en Van Baal.

Dat ‘goede voorbeeld’ begint bij de directie. Secretaris-directeur Eric Jongmans komt niet zelden per racefiets vanuit het vijftig kilometer verderop gelegen Brabantse Drunen naar zijn werk. ‘Hij carpoolt als dat mogelijk is. Als hij op kantoor is en zijn leaseauto niet nodig heeft, kan elke medewerker erover beschikken’, zegt Kuindersma.

Kernpunt in de gedragsverandering is een door het waterschap zelf opgestelde Voorkeursladder vervoers­mobiliteit. ‘Werk wijs, plan je reis’, luidt de slogan. ‘We vragen iedere medewerker zich allereerst af te vragen of het overleg wel nodig is’, zegt Kim van Baal. Als het cruciaal blijkt, komt de volgende afweging: is er een reis nodig voor een live-ontmoeting of kan het ook per skype of facetime. Van Baal: ‘Daarvoor hebben we twee kamers voor video-conferencing ingericht met grote schermen.’ Op kantoor schieten mensen elkaar aan bij de fraaie coffeecorners – ‘heb je even’ –  in plaats van een vergadering over twee weken in te plannen.

Interactieve kaart
Kan het overleg niet per moderne telecommunicatie plaatsvinden, dan komt de derde stap in beeld. ‘Is het mogelijk per fiets of per openbaar vervoer te gaan’, aldus Kuindersma. ‘Als dat niet mogelijk is, reserveer dan met een collega een plek om te carpoolen of neem zoveel mogelijk mensen mee in de bedrijfsauto’, valt Van Baal bij. Tegen carpoolen bestond aanvankelijk aversie. ‘Het loopt nu beter en hopelijk nóg beter als we straks een door onszelf ontwikkelde interactieve kaart hebben. Elke werknemer kan dan zien wie er bij hem in de buurt woont.’

Helemaal onderaan de ladder komt tenslotte de eigen auto. Door systematisch met de voorkeursladder aan de slag te gaan, halveerde Kuindersma het afgelopen half jaar zijn hoeveelheid eigen autokilometers. ‘Ik heb bijvoorbeeld zes keer per jaar overleg met kennisorganisatie Deltares in Delft, drie keer bij hen en drie keer bij ons. Nu kennen we elkaar goed. We zien elkaar twee keer per jaar en doen vier overleggen per skype.’

Medewerkers worden geacht hun eigen kilometerverbruik in te vullen in een Excel-sheet. ‘De bedoeling is dat de taartpunt met de eigen autokilometers kleiner wordt, en de alternatieve vervoerswijze toenemen’, zegt Kuindersma. Dat is geen vrij­blijvende invuloefening. De ontwikkelingen in de mobiliteit van de hele afdeling wordt op een groot vel getoond. ‘Tijdens functionerings­gesprekken wordt nadrukkelijk gevraagd: wat is jouw bijdrage aan duurzame mobiliteit.’

Alle afdelingen hebben intussen hun eigen mobiliteitsplan gemaakt. Het waterschap probeert nadrukkelijk ideeën vanaf de werkvloer te laten opborrelen. Want er zijn natuurlijk verschillen. Een meer beleidsmatige afdeling die veel moet vergaderen en veel met samenwerkingspartner waterschap Hollandse Delta in Ridderkerk moet zijn, kan gemakkelijker een videoconference organiseren dan de afdeling bestrijding van muskusratten die vangkooien controleert. Toch draagt ook die een steentje bij, vertelt Kim van Baal. ‘Ze gaan daar bijvoorbeeld meer gebruik maken van zenders in de kooien, zodat de frequentie van live-controle naar beneden kan, zonder dat de kwaliteit van het werk eronder lijdt.’ Want, benadrukken Kuindersma en Van Baal, veiligheid en droge voeten gaan voor alles. ‘Het is niet de bedoeling dat we minder autokilometers maken en dat vervolgens bij het eerste hoogwater de dijken doorbreken’, zegt Kuindersma.

Op de terugreis komt bus 40 precies op tijd voorrijden. ‘Is dit service, of niet’, zegt chauffeur De Kruif. Hij zet de verslaggever netjes bij het station af.