Veenendaal kan fluiten naar 5,5 miljoen uit Freule-affaire

De rechtbank Den Haag heeft de gemeente Veenendaal een dwangakkoord opgelegd, waardoor de gemeente bijna 5,6 miljoen euro misloopt die het verloor in de zogenoemde Freule-affaire. Een van de schuldenaren (79) zit in een problematische schuldensituatie en had de rechtbank verzocht om een schuldregeling dwingend op te leggen aan de gemeente. De rechtbank heeft dat toegewezen.

Schuldregeling

De uitspraak van de rechtbank betekent dat de gemeente Veenendaal die nog 5,6 miljoen euro van de schuldenaar zou moeten ontvangen akkoord moet gaan met een fractie van dat bedrag. Omdat het de schuldenaar niet was gelukt zelf een oplossing te vinden voor zijn schulden heeft hij met hulp van de gemeente Den Haag, waar hij woonachtig is, eerder dit jaar een schuldregeling aangeboden aan zijn schuldeisers. De Belastingdienst is hiermee akkoord gegaan, maar de gemeente Veenendaal niet. De eis van de gemeente Veenendaal is dan ook 99,95 procent van de totale schuldenlast.

Kwijtschelding

Het voorstel houdt in dat over een periode van drie jaar aan de schuldeisers met een recht van voorrang een uitkering wordt aangeboden van 1,576 procent en aan de gewone schuldeisers een uitkering van 0,788 procent, tegen kwijtschelding van het restant van hun vorderingen. Deze percentages zijn gebaseerd op de afloscapaciteit van de schuldenaar op basis van zijn inkomen. Dat betekent dat de afloscapaciteit en daarmee ook de uiteindelijke uitkering aan de schuldeisers eventueel hoger of lager kan uitvallen. De te verwachte uitdeling aan de schuldeisers bedraagt op dit moment ruim 45.000 euro.

Riskante belegging

De Freule-affaire begon in 2000 toen een beleggingsadviseur woningbouwstichting Freule Lauta van Aysima had aangeraden om voor 10 miljoen euro in een riskante beleggingstransactie te stappen. Het geld kwam nooit meer terug. De stichting beheerde huurappartementen voor ouderen. Het geld dat de stichting verloor, was bedoeld voor het aflossen van een hypotheek in 2002. De gemeente Veenendaal had zich garant gesteld voor de aflossing van die lening, als de stichting in gebreke bleef.

Rechtszaken

Aanvankelijk draaide de gemeente dus op voor het beleggingsschandaal. Maar de gemeente startte rechtszaken om de schade vergoed te krijgen, zoals tegen ING, ‘huisbankier’ van de Freule, waarmee voor 5,1 miljoen werd geschikt. Ook tegen bestuurders van de stichting en twee adviseurs begon de gemeente zaken. In 2017 oordeelde de rechter dat de Haagse adviseur 4,8 miljoen euro aan de gemeente moest betalen. Dat bedrag is door de wettelijke rente opgelopen tot 5,6 miljoen euro.

Belangenafweging

Een verzoek tot oplegging van een dwangakkoord kan een rechtbank toewijzen als is voldaan aan twee voorwaarden. Ten eerste moet de rechtbank vaststellen dat de schuldbemiddeling op de juiste wijze is uitgevoerd door een daartoe bevoegde instantie. Dat is gedaan door de gemeente Den Haag en die acht de rechtbank een deskundige en onafhankelijke partij. Ten tweede moet de rechtbank aan de hand van een belangenafweging vaststellen dat het onredelijk is dat de gemeente Veenendaal weigert in te stemmen met de aangeboden schuldregeling.

Maximaal haalbare

Schuldeisers kunnen alleen onder bijzondere omstandigheden worden gedwongen in te stemmen met een aangeboden schuldregeling. De rechtbank kan een ‘dwangakkoord’ alleen opleggen als de weigering van de schuldeiser in de gegeven omstandigheden onredelijk is. Na belangenafweging is de rechtbank in dit geval tot die conclusie gekomen. Het voorstel dat de schuldenaar heeft gedaan aan zijn schuldeisers is ‘het maximaal haalbare’. 

Vakantiegeld

De schuldenaar krijgt een AOW-uitkering en een drietal pensioenen, is 79 jaar en heeft dus geen sollicitatieverplichting meer en wil zelfs zijn vakantiegeld wil inleggen om tot een zo hoog mogelijke uitkering aan zijn schuldeisers te komen. Met de afdracht van zijn vakantiegeld overstijgt de uitdeling in het minnelijke traject die van een uitdeling in de wettelijke schuldsaneringsregeling (WSNP) die hij bij een afwijzing zou aanvragen. ‘Bij deze stand van zaken staat vast dat een beter voorstel niet mogelijk is.’

Verantwoordelijkheid

De rechtbank begrijpt dat de gemeente Veenendaal haar maatschappelijke verantwoordelijkheid voelt en neemt om tot een ‘maximaal verhaal’ te komen, gelet op de maatschappelijke onrust die in de gemeenschap is ontstaan door de ‘Freule-affaire’ en het feit dat de niet-verhaalde schade voor rekening komt van diezelfde gemeenschap. De gemeente heeft in de periode 2004-2015 ook al 75.000 euro ontvangen van de schuldenaar en daarna maandelijks 1300 euro. De gemeente wil dit bedrag tot de dood van de schuldenaar blijven innen.

Onmenselijk

De rechtbank vindt het standpunt van de gemeente Veenendaal begrijpelijk, maar wijst erop dat de wetgever ‘uitdrukkelijk voor ogen heeft gehad dat elke schuldenaar perspectief op een schuldenvrije toekomst moet krijgen’. De schuldenaar leeft al bijna 20 jaar van een minimuminkomen en een deel daarvan zelfs onder de beslagvrije voet. Hij is afhankelijk van de voedselbank en er is geen financiële ruimte voor het kopen van kleding en schoenen. Hobby’s zijn jaren geleden opgezegd en de man kan zich geen dagje uit veroorloven. De rechtbank benadrukt de opstelling van de gemeente Veenendaal volkomen begrijpelijk te achten, ‘maar er moet licht aan het einde van de tunnel zijn’. ‘Loonbeslag en een afdrachtplicht tot de dood, is naar het oordeel van de rechtbank onmenselijk.’

Het is vooralsnog onbekend of de gemeente Veenendaal hoger beroep instelt tegen de uitspraak.