‘Kritische’ ambtenaar VWS onterecht uit functie gezet

Een projectleider die naar eigen zeggen misstanden aan de kaak stelde op het ministerie van VWS is onterecht uit zijn functie gezet. Vier maanden na zijn aantreden ging het mis toen hij door zijn leidinggevende ineens van zijn project werd gehaald. De rechter kent de man een ontslagvergoeding van 15.000 euro toe, meldt het AD. Vakbond FNV vindt het een ‘ongekend harde uitspraak’ over de manier waarop VWS met een ‘kritische ambtenaar’ is omgegaan. 

De ambtenaar was sinds 1 januari 2023 aan het werk bij VWS, waar hij als projectleider verantwoordelijk was voor een intern programma voor personeelsbeleid. Vier maanden later kreeg hij van zijn leidinggevende te horen dat hij werd vervangen.

Adempauze

Dat schoot in het verkeerde keelgat van de man. In een reflectiedocument verwoordde hij zijn opgedane ervaringen op het departement, gericht aan de directie Organisatie, Bedrijfsvoering en Personeel. Een gesprek over die brief met de directeur komt er niet: eerst weigerde de briefschrijver, bij een tweede poging meldde hij zich ziek. Een bedrijfsarts adviseerde de man vervolgens een ‘adempauze’ van twee weken.

Second opinion

Enkele dagen later meldde de projectleider dat hij een second opinion gaat aanvragen. Hij zegt de situatie ‘als onveilig te beschouwen’ en wil daarom niet meer in gesprek. De directeur zou niet goed zijn omgegaan met het in vertrouwen aan haar gezonden reflectiedocument. De man doet later nog wel een verzoek tot mediation, maar daar gaat het ministerie niet op in.

Werkzaamheden

Niet veel later is VWS er klaar mee. Het contract van de inmiddels ex-projectleider loopt nog tot 31 december 2023, maar hij werd in juni al vrijgesteld van werkzaamheden tot het einde van zijn arbeidsovereenkomst. De man werd ‘geacht niet meer op zijn voormalige werkplek te komen’, tenzij dat noodzakelijk is voor afspraken voor loopbaanbegeleiding en/of de bedrijfsarts.

Excuus

De weggestuurde ambtenaar vroeg vervolgens de geschillencommissie van het rijk om de zaak te onderzoeken. Die concludeerde dat VWS in strijd heeft gehandeld met goed werkgeverschap. Dit omdat het ministerie hem de toegang tot zijn werkplek ontzegt, en hem eenzijdig vrij te stellen van werkzaamheden. Ook is de commissie de mening toegedaan dat een persoonlijk excuus aan de man op z’n plaats zou zijn.

Misstanden  

De man stapt naar de rechter. Hij verwijt het ministerie dat hij bij zijn indiensttreding niet is ingewerkt en begeleid. Nadat de man melding maakte van door hem waargenomen misstanden, heeft het ministerie hem ‘zonder toereikende grondslag uit zijn functie van projectleider ontheven’. Om wat voor misstanden het precies gaat, wordt tijdens de rechtszaak niet duidelijk. De projectleider zegt verder dat hij geen tweede kans heeft gekregen.

Verwijtbaar

De werkgever is het daar niet mee eens. Volgens VWS hebben ‘verschillende omstandigheden’ geleid tot de beslissing om hem vrij te stellen van werk. Dit was de ‘enige realistische en redelijke mogelijkheid’, meent het ministerie. Bovendien liep zijn contract toch al af in december 2023. Zodoende heeft de werkgever niet ‘ernstig verwijtbaar’ gehandeld door de overeenkomst niet te verlengen.

Functioneren

De rechtbank Den Haag ziet dat anders. De door het ministerie aangevoerde ‘onwerkbare situatie’ is niet onderbouwd, stelt de rechter. Als de man niet goed functioneerde, had de werkgever hem beter moeten begeleiden. ‘Verzoeker is echter uit zijn functie ontheven zonder zijn functioneren te bespreken of hem een kans te bieden dit te verbeteren’, is te lezen in het vonnis. ‘Al hetgeen daarna door het ministerie met verzoeker is besproken was gericht op zijn vertrek.’ De rechtbank kent de man een ontslagvergoeding van 15.000 euro toe. Het bedrag moet het ministerie ertoe aanzetten om in dergelijke gevallen ‘voortaan een andere koers te varen’. De man heeft inmiddels een nieuwe baan bij het ministerie van BZK.

Hoger beroep

VWS laat aan het AD weten ‘te betreuren dat het in deze zaak niet is gelukt om tot een oplossing te komen’. ‘Het ministerie herkent zich echter niet in de overweging van de kantonrechter dat sprake is geweest van ernstig verwijtbaar handelen. Het ministerie is dan ook nog in beraad over een eventueel hoger beroep.’

Melding

De woordvoerder bevestigt dat de ex-werknemer inderdaad melding heeft gemaakt van vermeende misstanden binnen het ministerie. De meldingen zijn volgens de regels in behandeling genomen, aldus het departement. ‘Uiteindelijk heeft de betrokkene aangegeven de behandeling van zijn meldingen niet te willen voortzetten. Naar aanleiding hiervan zijn de meldingen ingetrokken. Er is dus niet aangetoond dat er sprake is geweest van de door betrokkene gestelde misstanden.’ Waarom de melding van de misstanden later is ingetrokken is onbekend. De ambtenaar wil niet reageren op vragen van het dagblad.  

Grensoverschrijdend gedrag

Vakbond FNV vindt het ‘een ongekend harde uitspraak’ van de rechter over de manier waarop VWS met een ‘kritische ambtenaar’ is omgegaan. ‘Zo ga je niet met personeel om’, zegt Yntse Koenen, bestuurder FNV Overheid. Eind 2023 publiceerde de vakbond een onderzoek waaruit bleek dat een meerderheid van de medewerkers aangaf last te hebben van grensoverschrijdend gedrag, vooral door leidinggevenden. Het zou hoofdzakelijk gaan om pesten en intimidatie. VWS kwam vervolgens met een eigen onderzoek, dat een heel ander beeld liet zien. Volgens FNV hebben ambtenaren zich bij de vakbond gemeld omdat ze de vragenlijst van VWS niet vertrouwden. De bond wil ‘op korte termijn’ in gesprek met de secretaris-generaal van VWS, en eist garanties om ‘herhaling van dit leiderschapsgedrag te voorkomen’.