Dag spiegel

Het viel mij laatst op dat in mijn werk het woord ‘spiegel’ vaak valt. ‘Ik kan mijzelf in ieder geval recht in de spiegel aankijken’, ‘ik hield haar een spiegel voor’, ‘we spiegelen ons gedrag’. En: ‘Daar zijn in huis de spiegels van zelfreflectie al lange tijd geleden verdwenen.’

Blijkbaar hebben integriteit en spiegels iets met elkaar gemeen. Jezelf aan durven kijken. Zien wat er is. Maar ook: recht doen aan wat jij vindt dat juist is. En daar zit wat mij betreft een gevaar. Want wat ik juist vind, hoef jij niet juist te vinden. De ontvanger bepaalt uiteindelijk immers of het gedrag aanvaardbaar is of niet. Of daar vervolgens ook arbeidsrechtelijke consequenties aan kunnen/moeten worden verbonden, is natuurlijk een tweede.

Als je niet met elkaar in gesprek gaat over wat aanvaardbaar gedrag is, dan is het gevaar dat je je eigen normen en waarden als juist aanneemt. Vaak zal dat wel goed gaan, maar vaak ook niet, getuige de voorbeelden in de media van de laatste tijd. Hoewel in veel gevallen het verwijt ook wel echt te maken zal zijn aan de veroorzaker, ligt hier wat mij betreft een belangrijke taak voor een werkgever. Als eigen aannames namelijk blijven bestaan in een organisatie en men niet op de hoogte is van elkaars grenzen, dan moet je niet gek opkijken als dat een keer misgaat.

Dat hier in het bijzonder een taak voor leidinggevenden ligt, blijkt maar weer eens uit een recente uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland. De rechter overwoog dat leidinggevenden zich extra bewust moeten zijn van de afhankelijke positie waarin medewerkers verkeren. Dat betekent bijvoorbeeld dat het voor deze medewerkers niet makkelijk is om hun leidinggevenden aan te spreken. Leidinggevenden kunnen zich volgens de rechter niet achter een bedrijfscultuur verschuilen. Bovendien zou van hen mogen worden verwacht dat zij zelf helder hebben wat in een werkomgeving gepast/ongepast gedrag is.

Hoewel ik deze laatste overweging in deze uitspraak kan begrijpen – vastgesteld was namelijk onder andere dat hij pornografische, seksueel getinte en denigrerende foto’s en filmpjes had verstuurd, werknemers en plein public belachelijk had gemaakt en zich intimiderend had gedragen – vind ik dit geen algemene stelregel. Natuurlijk mag je verwachten dat de algemene fatsoensnormen voor iedereen duidelijk zijn, maar tijden kunnen nu eenmaal veranderen en mensen zijn nu eenmaal verschillend, met verschillende verwachtingen en verschillende aannames.

De reflectie in het spiegelbeeld hoeft niet altijd gelijk te zijn. Het is dus goed om elkaar eens in de spiegel te kijken én te reflecteren op eigen gedrag.

Organisaties moeten weten welke risico’s er binnen de organisatie zijn op ongewenst/niet-integer gedrag, de basics moeten op orde zijn (gedragscode, regelingen etc.), maar het allerbelangrijkste: ga met elkaar in gesprek en blijf met elkaar in gesprek. Het is mijn stellige overtuiging dat veel vormen van ongewenst/niet-integer gedrag dan op een veel eerder moment boven tafel komen zonder dat mensen onnodig worden beschadigd.