Zijn financials hun geld waard?

Die schaarste heeft er inmiddels toe geleid dat hoge salarissen en bonussen worden betaald aan startende of ervaren financials, zonder dat die zich echter professioneel sterk hoeven te ontwikkelen. Dat vraagt om actie.

November en juni zijn de maanden waarin beslissingen worden genomen door ambitieuze ambtenaren of ze deel gaan nemen aan vervolgopleidingen bij instituten en universiteiten. Altijd een spannende tijd voor opleidingsmanagers; komen er voldoende goede kandidaten? Inmiddels kunnen geïnteresseerde kandidaten kiezen uit een groeiend aantal puike opleidingen, waar financiële allrounders worden opgeleid tot professionals, bijvoorbeeld public controller of andere soortgelijke kwalificaties op masterniveau. Ondanks het succes van deze opleidingen is het opmerkelijk hoe weinig mensen per saldo deelnemen aan financiële master- of voortgezette vakopleidingen.

Zeker wanneer dit wordt vergeleken met de sterk gegroeide grootte van de financiële functie bij de overheid. De reden is eenvoudig. De schaarste aan financials is zo groot, dat ook zonder veel vervolgopleidingen een mooie carrière in het verschiet ligt voor de meest startende financials bij de overheid.

Econoom hoeft een startende financial allang niet meer te zijn, werkgevers zijn vaak al blij met bestuurskundigen of andere breed opgeleide academici die een enkel financieel vak gevolgd hebben. Eenmaal aangenomen zijn er voor starters vaak goed georganiseerde initiële opleidingen, zoals bij de Rijksacademie van het ministerie van Financiën. ‘Wat zijn de bevoegdheden van de Rekenkamer, hoe verloopt het begrotingsproces en hoe werkt een baten-lastenstelsel’, kortom het financieel a-b-c krijgt men aangeleerd. Maar daarna rollen ze vrijwel als vanzelf door de ambtelijke rangen heen. Regelmatige promoties liggen voor de meesten om de twee tot drie jaar in het verschiet, doorgaans sneller dan in beleidsfuncties.

Maar vreemd genoeg, echt inhoudelijke eisen aan hun professionele kwalificaties worden nauwelijks gesteld. De enige eis die de rijksoverheid stelt aan financieel directeuren is dat het ministerie van Financiën instemt met de benoeming. Niet dat relevante werkervaring is opgedaan of een financieel-economische graad is behaald. Ook aan zittende financials worden geen professionaliteiteisen gesteld. Moeten accountants en bijvoorbeeld advocaten jaarlijks verplicht veertig of meer uren aan vakopleidingen besteden, zulke eisen bestaan niet voor financials.

Misschien is het daarom ook geen wonder dat universitaire opleidingen openbare financiën vrijwel zijn verdwenen en bestaande masteropleidingen zoals aan de Erasmus Universiteit en de VU weliswaar worden geprezen, maar slechts een zeer beperkt bereik hebben. Het is tijd voor verandering. Aan financiële professionals mogen hogere eisen worden gesteld dan nu, anders worden ze lui en dom. Net als andere professionele beroepsgroepen zouden financiële medewerkers passende startkwalificaties moeten bezitten of behalen en jaarlijkse hun kennis verversen en verdiepen. Zodat ze hun hoge salaris niet alleen hebben te danken aan schaarste.