Veel onzeker over afschaffen specifieke uitkeringen

Pas volgend jaar komt er duidelijkheid over de toekomst van de specifieke uitkeringen (SPUKS). Dat meldt de VNG. In het hoofdlijnenakkoord werd nog gezegd dat alle SPUKS zouden verdwijnen, maar dat werd in de miljoenennota al afgezwakt naar een nog onbekend aantal. In werkelijkheid zal voor iedere SPUK afzonderlijk worden bekeken of deze wel of niet kan verdwijnen.

Uitgesloten

Inmiddels is er een lijst met zo’n 60 specifieke uitkeringen opgesteld. Die worden allemaal langs een afwegingskader gelegd. Uit de miljoenennota bleek in ieder geval al dat de SPUKS die te maken hebben met de opvang van Oekraïners, de compensatie van aardbevingsslachtoffers in Groningen en de slachtoffers van de toeslagenaffaire buiten beschouwing blijven. Daarvoor zullen er dus specifieke uitkeringen blijven bestaan.

Bezuiniging

Daarmee blijft er nog een efficiencykorting van 438 miljoen euro boven de markt hangen, in plaats van de 638 miljoen die het kabinet Schoof in het hoofdlijnenakkoord opnam. Die korting, en daarmee bezuiniging voor het rijk, is in totaal 10 procent van de omvang van de specifieke uitkeringen. Tijdens het webinar gemeentefinanciën van de VNG vorige week werd echter opgemerkt dat die 10 procent volgens de VNG niet realistisch is en tevens niet is gebaseerd op een gedegen onderbouwing.

Ombuigingslijst

Het percentage blijkt afkomstig uit de ombuigingslijst voor 2023. Dat is een lijst met mogelijke maatregelen die het kabinet kan treffen op geld te besparen. In die lijst staat inderdaad dat het rijk denkt dat gemeenten 10 procent kunnen besparen wanneer alle specifieke uitkeringen worden overgeheveld naar het gemeentefonds. Echter is dit nergens onderbouwd, en merkt het ministerie ook op dat alternatieve percentages mogelijk zijn.

Afspraken

Toch is de besparing van 10 procent wel al verwerkt in de departementale begrotingen. Dat betekent echter niet dat die korting al definitief in het gemeentefonds wordt opgenomen. Opgenomen in de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is dat korten pas mag bij feitelijke overdracht van de SPUK naar de algemene uitkering. Daarin staat ook dat de bestuurlijke- en financiële sturing in balans moet zijn.

Besluitvorming in januari

Dat betekent in de praktijk dat het nog helemaal niet zeker is dat gemeenten op alle SPUKS die ze nu krijgen 10 procent moeten gaan inleveren. In nader overleg tussen het rijk, de VNG en het Interprovinciaal Overleg (IPO) zal niet alleen bij ieder van de 60 uitkeringen worden gekeken of overheveling naar het gemeentefonds haalbaar is, maar ook of een korting van 10 procent realistisch is. Dat proces is naar verwachting in januari 2025 afgerond en dan kan de minister een besluit nemen.