Pas na het Voorjaarsoverleg duidelijkheid

De prognoses van het Centraal Planbureau - volgend jaar economische krimp en een omslag van begrotingsoverschot in een tekort - geven aan dat er moeilijke jaren voor de boeg liggen. De effecten op de inkomsten van gemeenten en provincies zijn niet doorgerekend door het CPB, dat wel hogere uitgaven voor gemeenten verwacht (meer bijstandsuitkeringen door toenemende werkloosheid) en lagere eigen inkomsten (minder opbrengst uit grondexploitatie).

De VNG wil niet al te zeer vooruitlopen op de betekenis van de CPB-voorspellingen. ‘Door de lagere inflatie dalen de uitgaven van het rijk en zullen de gemeenten nominaal ook minder geld krijgen uit het gemeentefonds’, zegt financieel deskundige Ton Jacobs. ‘Maar omdat gemeenten zelf door die inflatie ook minder geld uitgeven, verandert er daardoor reëel niet zoveel.’

De VNG komt voor het eind van het jaar met een circulaire over de effecten van de kredietcrisis. Jacobs verwacht dat daar nog niet veel in zal staan over de uitkering uit het gemeentefonds. ‘Pas na het Voorjaarsoverleg weten we meer. Tot nu toe heeft Bos steeds gezegd dat de investeringen op niveau blijven. En daar is de uitkering uit het gemeentefonds aan gekoppeld.’ De groei van het gemeentefonds - het zogenoemde accres - is in de begroting 2009 gesteld op 8,28 procent.

De hoogte van accres hangt samen met de uitgaven van het rijk. Dat wil echter niet zeggen dat alle uitgaven die het rijk doet om de financiële crisis en de recessie het hoofd te bieden, leiden tot een hogere uitkering aan gemeenten. De koop van Fortis en ABN Amro en de garantiestellingen vallen bijvoorbeeld buiten het accres. De door het rijk aangekondigde investeringen in de economie zouden tot nu toe binnen de begroting 2009 vallen. EvenRotterdam tuele extra investeringen zouden zelfs tot een hoger accres kunnen leiden.

Maar door het groeiende begrotingstekort en door de krimpende economie is die kans volgens Dirk Jans van adviesbureau Haute Equipe erg klein. Hij denkt dat gemeenten volgend jaar rekening moeten houden met een duidelijk lager accres, en niet alleen vanwege de lagere inflatie. ‘Bos blijft zeggen dat de begroting 2009 overeind blijft, maar met de huidige prognoses kun je je afvragen hoe lang hij dat nog kan volhouden. Als er straks minder belastinginkomsten zijn, moet het rijk bezuinigen en dan krijgen ook gemeenten minder geld.’