Machthebbers
De gemeenten hadden vorig jaar 982 miljoen euro winst, dus hadden ze 982 miljoen euro méér kunnen uitgeven, en daar heel nuttige dingen mee kunnen doen. Misschien hadden de gemeenten zelfs wel miljarden méér moeten uitgeven, om urgente problemen op te lossen.
2017 was weer een goed jaar. De gemeenten boekten in totaal 982 miljoen euro winst. De jaren daarvóór hadden de gemeenten ook ongeveer een miljard euro winst. En dit jaar zal het resultaat wel weer zoiets worden. Is dit resultaat wel zo goed als het lijkt?
Nee, dat is het niet. De gemeenten hadden vorig jaar 982 miljoen euro méér kunnen uitgeven, en daar heel nuttige dingen mee kunnen doen. Misschien hadden de gemeenten zelfs wel miljarden méér moeten uitgeven, om urgente problemen op te lossen. Of ze hadden 982 miljoen euro minder belasting hoeven te heffen, zodat u en ik dat geld in onze zak hadden kunnen houden.
Hoe kan het elk jaar zo misgaan? Dat komt doordat de macht van het vakgebied financiën veel te groot is. Financiën heeft de macht bij de gemeenten. Dat verwijt ik het vakgebied financiën, maar dat verwijt ik minstens even hard de andere vakgebieden. Het wordt tijd dat er ergens een burgemeester zijn gemeente veel veiliger maakt door tientallen, desnoods honderden extra veiligheidsbeambten de straat op te sturen. Hij zal direct veel navolging krijgen.
Het wordt tijd dat er ergens een wethouder ruimtelijke ordening opstaat die in zijn gemeente de woningnood oplost. Als een gemeente honderden vluchtelingen snel aan een woning heeft kunnen helpen, dan moet ze ook de honderden mensen kunnen helpen die al vele jaren op een woning wachten. Dat zal veel andere gemeenten inspireren hetzelfde te doen. En zo kan ik nog wel wat ideeën bedenken. Ja, inderdaad, dan hebben die gemeenten een tekort.
Nou en? Geld is belangrijk, maar veiligheid en wonen ook. Waarom een financieel tekort niet accepteren maar een veiligheids- tekort en een woningtekort wel? Het wordt tijd dat ergens een gemeentebestuur en gemeenteraad zich niet langer laten ringeloren door het vakgebied financiën, dat elk jaar niet alleen een begroting en jaarrekening opstelt maar ook komt met kaders, kwartaalcijfers, halfjaarprognoses, septembercirculaires en voorlopige uitkomsten.
Al dat financieel gedoe leidt af van waar het in de gemeenten echt om gaat, namelijk om beleidskeuzes. Als één gemeente hier nu mee begint, zullen er volgend jaar twintig zijn en het jaar daarop driehonderd. De macht moet terug naar de politici.
Wanneer er sprake was van geprognosticeerde winst, hadden de betreffende gemeenten dit dus 'gewoon' in kunnen zetten voor alle beleidsdoelen die de heer Verhagen noemt. De reden om dit niet te doen, vindt dus niet zijn grondslag in het 'vakgebied' Financiën.
Als er geen sprake was van geprognosticeerde winst, is deze in het jaar ontstaan. Óf door financiële meevallers (en die hadden gedurende het jaar alsnog voor de genoemde beleidsdoelen ingezet kunnen worden). Óf, en dat is in mijn ogen en gebaseerd op mijn ervaring de voornaamste oorzaak, door onderbesteding van budgetten. Met als voornaamste oorzaak daarvan een aanhoudend planningsoptimisme i.c.m. 'buffervorming' binnen de budgetten.
Gemeentebestuur en gemeenteraad kunnen hier paal en perk aan stellen. Onder meer door zelf meer realiteitszin aan (de planning van) beleidsvoornemens te hangen. Dan hoeven zij zich ook niet te laten 'ringeloren' door het vakgebied Financiën.
De heer Verhagen gaat hier dus wel heel kort door de bocht. Ik had beter van hem verwacht...