Haast maken met lokale bouwprojecten

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wil dat lokale overheden meer haast kunnen maken met grote of ingewikkelde bouwprojecten. ‘Het moet veel efficiënter’, vindt de gemeentekoepel. Een beperkt aantal concrete projecten moet in de visie van de VNG worden erkend als ‘lokaal project van nationaal belang’. De Crisis- en Herstelwet, die ter advisering voorligt bij de Raad van State, is volgens de verzamelde gemeenten ‘te Haags georiënteerd’.

Behalve op aanvullende wetswijzigingen, dringt de VNG ook aan op ‘beter samenspel’ tussen overheden. Hierbij laat de koepel zich inspireren door adviezen van de commissie-Elverding over het stroomlijnen van de besluitvorming over infrastructuur. ‘De inzet moet breder zijn dan het lenigen van de noden van het Rijk. Ook gemeenten merken dagelijks hoe complex de regelgeving is en hoe lang het duurt totdat de uitvoering van een bouwproject ter hand wordt genomen. Dat aspect hebben we gemist in de Crisis- en Herstelwet’, zegt Kees Jan de Vet, directielid van de VNG.

De gemeenten willen een kortere voorbereidingstijd van grote projecten. Bij MER-plichtige projecten moeten alle betrokken overheden in een vroegtijdig stadium hun akkoord geven aan een principebesluit of ‘moederbesluit’. Dit wordt dan vastgelegd in een structuurvisie, zoals omschreven in de Wet ruimtelijke ordening. Deze werkwijze moet onverwachte hindernissen bij de uitvoering voorkomen. De VNG wil nog dit jaar een coördinatieregeling in het leven roepen, zodat overheden niet langer ‘naast elkaar en achter elkaar’ besluiten nemen over hetzelfde project.

VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma presenteerde de voorstellen gisteren tijdens een bezoek van premier Balkenende aan het stationsgebied in Utrecht. Balkenende maakte een tour langs zes bouw- en infraprojecten die onderdeel zijn van de Crisis- en Herstelwet.

Eilanden

Grote gemeentelijke projecten kampen volgens de VNG met dezelfde stroperigheid en complexiteit als rijksinfrastructurele werken. Talrijke procedures moeten worden doorlopen, en er is sprake van ‘inefficiënt overleg met besturen van betrokken gemeenten en waterschappen en met diensten van provincie en Rijk’.

Door deze ‘eilandencultuur’ wordt ‘het algemene kader’ volgens de VNG soms uit het oog verloren. Dit leidt tot stagnatie en een grotere kans op vernietiging van genomen besluiten, met aansluitend weer nieuwe vertraging.

‘Voor de herontwikkeling van het stationsgebied in Utrecht zijn maar liefst 4200 uitvoeringsbesluiten nodig. Lange gerechtelijke procedures zijn bijna niet uit te sluiten. Maar Utrecht is hierin niet uniek’, zegt De Vet. Om het samenspel tussen overheden beter te stroomlijnen, wil de VNG een zogenoemd ‘coördinatiebesluit’ introduceren. Dit moet het vertrekpunt zijn bij de uitvoering van grote projecten. Alle betrokken overheden worden vooraf gekend in het door de gemeenteraad te nemen besluit. Dit moet discussie achteraf voorkomen.

De Vet: ‘Bouwprojecten gaan niet alleen over ruimte, maar ook over bijvoorbeeld water, milieu en archeologie. Als je alle beleidsterreinen vroegtijdig integraal overziet, kan je strakker beginnen en krijg je later in proces minder problemen.’ De VNG wil nog dit jaar een model-verordening opstellen waarop gemeenten zich kunnen beroepen bij het nemen van een coördinatiebesluit. Hierover volgt nog overleg met het ministerie van VROM en provinciekoepel IPO.

De gisteren door Jorritsma gepresenteerde voorstellen voorzien ook in het aanwijzen van ‘lokale projecten van nationaal belang’. Deze zouden als zodanig moeten worden erkend door premier Balkenende. Vervolgens kunnen ze dan onder de werking van de Crisis- en Herstelwet vallen.

Volgens de VNG gaat het om ‘een beperkt aantal’ projecten in de grote steden. Hierbij wil de VNG gemeenten, waterschappen, provincies en Rijk verplichten een bestuursakkoord te sluiten. ‘Het gaat zeker niet om honderd projecten. De komende maanden willen we dit met het Rijk verkennen’, zegt De Vet.

Als het bestuursakkoord is gesloten, wordt in de visie van de VNG een projectcommissie ingesteld waarin alle betrokken overheden zijn vertegenwoordigd. De verantwoordelijk wethouder is hier voorzitter van. De ‘lokale projecten van nationaal belang’ moeten als tweede lijst worden toegevoegd aan de bijlage bij de Crisis- en Herstelwet, die nu nog bestaat uit 58 projecten.