Vooral West-Europa vaag over politieke giften

De afgelopen jaren ontvingen politieke partijen in de EU-lidstaten bijna een miljard euro aan giften. Van ruim 650 miljoen daarvan is de herkomst niet duidelijk. Vooral in West-Europese landen als Duitsland en Frankrijk is het slecht gesteld met de transparantie rond politieke donaties. Voormalige oostbloklanden doen het een stuk beter, blijkt uit internationaal onderzoek onder leiding van Follow the Money.

Een groot deel van de donoren aan politieke partijen in de Europese Unie blijft anoniem. Er blijkt een groot verschil te zijn tussen de regels voor transparantie over politieke giften, en de daadwerkelijke praktijk. Duitsland is de grootste overtreder, blijkt uit het onderzoek van FTM. De politieke partijen in dat land ontvangen meer dan 75 procent van alle anonieme donaties binnen de Europese Unie, en hoeven slechts een deel van de informatie over hun inkomsten openbaar te maken. In Frankrijk wordt geen enkele naam van een donateur openbaar gemaakt.

Gebrek aan openbaarheid

Samen met onderzoeksjournalisten uit heel Europa verzamelde Follow the Money de financiële verslagen van bijna driehonderd politieke partijen. Daarnaast verzamelde het team informatie over bijna een half miljoen individuele donaties, gedaan sinds 2019. Opmerkelijke conclusie: vooral de landen die zich in de jaren negentig  van een communistische eenpartijstaat tot een democratie ontwikkelden, zijn het meest transparant. In West-Eruopese landen lijkt gebrek aan openbaarheid vooral de norm. Burgers in die landen krijgen nauwelijks zicht op welke personen en bedrijven hun politieke partijen financieren. 

Dat landen in Oost-Europa relatief transparant zijn, betekent overigens niet dat er geen problemen zijn met politieke beïnvloeding door rijke donateurs, betalingen in ruil voor gunsten, of misbruik van fondsen, concluderen de onderzoekers. 

Trucs

In Nederland gebruiken verschillende partijen trucs om niet transparant te hoeven zijn over giften. Zo ontvangt de PVV donaties via de stichting Vrienden vna de PVV. Daardoor hoeft er geen financiële verantwoording te worden afgelegd. Ook de VVD gebruit volgens FTM dergelijke trucs. De partij maakt gebruik van stichtingen om het zicht op de geldstromen te bemoeilijken. Bedrijven en privépersonen doneren geld aan deze stichtingen die op hun beurt honderdduizenden euro’s overmaken naar de partij. Alleen door de financiële verslagen van al die stichtingen uit te pluizen, is het soms mogelijk om namen van donateurs te achterhalen. Maar dat is eerder uitzondering dan regel.