Geen extra geld voor gemeenten met veel kernen

Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken wil de verdeelsystematiek voor gemeenten met veel kernen nog niet aanpassen. Pas als uit nader onderzoek blijkt dat meer gemeenten met veel kernen knelpunten ervaren, kan dit worden meegenomen bij de herziening van de financiële verhoudingen.

Integrale afweging

‘Ik vind het van belang deze afweging integraal te maken samen met andere afwegingen uit het herzieningstraject’, schrijft minister Ollongren in antwoord op Kamervragen van het CDA naar aanleiding van berichtgeving in Binnenlands Bestuur. Het aantal gemeenten is van 1997 tot 2018 met een derde afgenomen, maar het gemiddelde aantal kernen per gemeenten is in die periode met 107 procent gestegen. Een financiële tegemoetkoming van het rijk voor gemeenten met veel kernen blijft echter achter, zo meldde Binnenlands Bestuur op basis van onderzoek van gemeentefondsspecialist Ferry Knaack AdviesVV.

Maatstaf per kern

In het gemeentefonds is er sinds 1997 een maatstaf bedrag per kern als vergoeding van de hogere kosten ten gevolge van het hebben van meerdere kernen. Voor 2018 bedraagt dat 9.100 euro per kern. Een verhoging van het bedrag per kern voor gemeenten met meer dan twintig kernen is gezien de verdergaande opschaling van gemeenten volgens Knaack onontkoombaar.

Te vroeg

Ollongren wil daar nog niet aan, omdat het onderzoek zich richt op een gemeente, Súdwest-Fryslân met 68 kernen. ‘Op basis van het rapport, dat betrekking heeft op één gemeente, is het op dit moment te vroeg om over te gaan tot een aanpassing van de verdeling. Voor een aanpassing van de verdeelsystematiek is het noodzakelijk dat deze kosten zich ook bij een groep van vergelijkbare gemeenten voordoen en moet duidelijk worden hoe de kosten van het kernenbeleid zich verhouden tot de kosten in andere gemeenten’, aldus Ollongren. De uitgaven voor het kernenbeleid van Súdwest-Fryslân zijn door Knaack echter vergeleken met zeven gemeenten met meer dan twintig kernen.

Gemeentelijke autonomie

De minister onderstreept in haar beantwoording wel het belang van goed kernenbeleid. Dat deed ze ook al in het Kamerdebat van eind april over herindeling van in totaal 37 gemeenten. ‘Het kernenbeleid en de manier waarop een gemeente dit vorm geeft valt onder de autonomie van de gemeente. Gemeenten kunnen zelf bepalen welk budget zij hier op welke wijze voor reserveren’, antwoordt ze op de vraag van CDA-Kamerlid Harry van der Molen of er tegenover de kosten van ‘noodzakelijk en breed gedragen kernenbeleid een reële vergoeding behoort te staan’. Ollongren: ‘De gemeenten waarmee de onderzoeker Súdwest-Fryslân vergelijkt brengen hun kernenbeleid niet altijd zo duidelijk afzonderlijk tot uitdrukking in hun begroting als Súdwest-Fryslân dat doet, maar beschouwen het meer als een integraal onderdeel van beleidsinzet op andere terreinen.’