Van het inhuurinfuus?

Gemeenten zitten in financieel zwaar weer. Besparingen zijn het gesprek van de dag. Daarbij wordt vaak ook kritisch gekeken naar inhuur. Hoe kan je als gemeente minder afhankelijk worden van je flexibele schil?

Eerst maar eens de cijfers. In 2019 en 2020 ging gemiddeld 16% van de personele lasten van gemeenten naar inhuur. In 2023 was dit opgelopen naar 21%, blijkt uit openbare benchmarkgegevens van Vensters voor Bedrijfsvoering. Bij sommige gemeenten is dit zelfs meer dan 30%. 

We hangen als gemeenten dus steeds meer aan een inhuurinfuus. Dat is zorgelijk. Er hangt namelijk niet alleen een stevig prijskaartje aan, gemeenten worden zo ook steeds afhankelijker van externe professionals. 

De krapte op de arbeidsmarkt wordt vaak als oorzaak genoemd voor de gestegen inhuur. We willen het liever niet, maar kunnen niet anders. Er moet tenslotte een begroting liggen, managers hebben financieel advies nodig, de jaarrekening moet naar de raad. Dus huren we toch maar weer iemand in. Vaak gaat het om een zzp’er die heel goed gewoon een collega-ambtenaar had kunnen zijn. 

Daarmee houden we de vicieuze cirkel in stand, want zzp’ers en detacheringsbureaus weten dat gemeenten uiteindelijk toch zwichten. Of zoals een manager bedrijfsvoering me pas toevertrouwde: “Hoe kan het dat wij zo moeilijk aan personeel kunnen komen, terwijl er zo’n groot aanbod is aan tijdelijke krachten?”

Het handhaven van de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is daarom hard nodig. Ik hoor van meerdere financiële zzp’ers dat ze hierdoor toch een dienstverband overwegen of de stap al gezet hebben. Tegelijkertijd dreigt ook een averechts effect: dat zzp’ers in dienst treden bij detacheringsbureaus en de kosten voor inhuur juist verder stijgen.

Daarom moeten gemeenten wat mij betreft ook bedenken welke werkzaamheden ze willen staken als ze alleen door ingehuurde medewerkers kunnen worden uitgevoerd. Daarmee verander je namelijk je onderhandelingspositie op de arbeidsmarkt. 

Kan niet? Laat me je meenemen in een gedachte-experiment. Stel dat je vindt dat gemeenten al jarenlang onverantwoord worden gefinancierd, omdat het niet voorspelbaar en betrouwbaar is hoeveel geld het Rijk overheeft voor gemeentelijke taken. Waarom zou je je dan als gemeente wel tot in detail blijven verantwoorden? 

Wat gaat er mis als we één of twéé jaar geen jaarrekening maken of geen controle uit laten voeren door een accountant? En als je moet kiezen of je euro naar jeugdzorg, een sporthal, woningbouw of naar een ingehuurde financial gaat, wat is dan het goede om te doen? 

We hebben de laatste tijd steeds meer financials nodig om (niet realistisch) te begroten, om financieel rechtmatig te verantwoorden en door alle hoepels van de SiSa-regelingen te springen. “Het lijkt wel alsof wij een half accountantskantoor zijn geworden”, hoor ik medewerkers soms verzuchten. 

Die toegenomen bureaucratie demotiveert en draagt eraan bij dat financials bij gemeenten vertrekken of als zzp’er aan de slag gaan. En dat noopt weer tot nog meer inhuur. Ik weet: gemeenten kunnen die complexiteit niet alleen verminderen, maar wel een begin maken om bureaucratie te verminderen, te stoppen met wat niet écht nodig is en het werk weer aantrekkelijker te maken.