Compactere begroting? Hoe dan?

Gemeenten kennen van oudsher een begrotingsindeling die de hoofdlijnen van het BBV volgt. De financiële structuur is dan de basis voor inhoudelijke begrotingsprogramma’s. Door toenemende complexiteit en steeds meer integraliteit zien we de laatste jaren een verschuiving naar een andere programma indeling. Veelal ingegeven vanuit inhoudelijke ontwikkelingen en een behoefte om meer samenhang aan te brengen.

Zo kent gemeente Barneveld al sinds 2013 vier begrotingsprogramma’s. Drie inhoudelijke en een vierde voor ‘Samenwerken, dienstverlenen en besturen’. Destijds was daar al de gedachte om te werken vanuit People, Planet en Profit. De theorie achter deze 3 p’s is dat er een harmonieuze combinatie moet zijn tussen deze drie elementen. Als die er niet is dan lijden andere elementen daaronder. Het lijkt op een voorloper van de huidige Brede Welvaart gedachte.

Die Brede Welvaart gedachte was voor gemeente Apeldoorn een reden om in 2024 af te stappen van negen begrotingsprogramma’s. Ook daar is men naar vier programma’s gegaan. De indeling van negen programma’s was gestoeld op de hoofdstructuur van het BBV. In Apeldoorn koos men voor Brede Welvaart als kompas.

‘Brede Welvaart betekent dat we breder kijken dan economische groei, we kijken ook naar de gevolgen van onze acties voor onze leefomgeving en onze maatschappij. Groei betekent namelijk niet automatisch dat iedereen beter af is, of dat onze omgeving schoner en groener wordt. Het werken aan Brede Welvaart betekent continu zoeken naar manieren om economisch, sociaal én ecologisch vooruitgang te boeken. In balans met elkaar’ zo is te lezen in de begroting 2024 van deze gemeente.

Het is goed om als gemeente na te denken over je planning en control. De indeling van je begroting is daarbij een startpunt. Uit onderzoeken naar de werking van planning en control blijkt dat dit bij meerdere gemeenten anders kan. Compacter, leesbaarder en met meer samenhang op inhoud. En met een duidelijke lijn naar afdelingsplannen. Ook die samenhang is goed om aan te brengen zodat planning en control niet een op zichzelf staand iets is maar sturing geeft aan de doelen waar de hele organisatie aan bijdraagt.

Zo heeft onder andere de gemeente Berg en Dal haar begroting 2025 compleet anders opgezet. Ook hier zien we vier programma’s terugkomen die sterk lijken op die van gemeente Barneveld en Apeldoorn. Ook heeft deze gemeenten ingezet op een andere inhoudelijke lijn, met naast reguliere werkzaamheden meer focus op ambities en doelen per programma. De veelal meer vakinhoudelijke paragrafen zijn sterk teruggebracht in omvang. Een een financiële toelichting wordt alleen nog op hoofdlijnen gegeven. Minder details. Minder dubbelingen. Het geheel leverde een compacter geheel op. Toegankelijker en leesbaarder voor raadsleden. Een ontwikkeling waar zowel het bestuur als deze organisatie trots op is en waar ze ook dit jaar verder aan werkt.

Het is goed te zien dat deze ontwikkelingen er zijn en dat gemeenten de planning en control herinrichten waar dat kan. Zoek de ruimte op.

En gebruik een paar bruikbare effectindicatoren. Wat vind je een topprioriteit? Als dat bijvoorbeeld duurzaamheid is overweeg dan te sturen op Co2 uitstoot. Biedt subsidies en ondersteuningsprogramma’s aan. Geef als bestuur en organisatie het goede voorbeeld. Want niets werkt beter dan dat je als raadslid en wethouder ook zonnepanelen hebt en elektrisch rijdt. Practice what you preach.