Code voor goed onderzoek

De code schrijft voor dat onderzoek aan universiteiten zorgvuldig, betrouwbaar, controleerbaar, onpartijdig en onafhankelijk moet zijn. Dat betekent niet dat elk rapport ingewikkelde statistische technieken en halve pagina’s voetnoten moet bevatten.

De eisen komen simpel neer op: eerlijk opschrijven hóé je tot uitkomsten komt en welke uitgangspunten je gebruikt. Nog simpeler gezegd: als dezelfde onderzoeksvraag aan een andere onderzoeker wordt gesteld, dan zou die tot exact dezelfde uitkomst moeten kunnen komen. Andere onderzoekers moeten daarom die gegevens krijgen als ze die vragen. Wetenschappers die zich niet aan de code houden, kunnen zich straks niet meer beroepen op onwetendheid, maar hebben blijkbaar iets te verbergen. Weg ermee!

Het zou natuurlijk enorm helpen als ook de opdrachtgevers van onderzoek de code gaan ondersteunen. Wat bedrijven als opdrachtgever daarbij doen, is eigenlijk niet zo boeiend. Als die slecht onderzoek laten doen en daardoor verkeerde beslissingen nemen, dan gaan ze mogelijk failliet. Maar de overheid als opdrachtgever van onderzoek gaat niet failliet, daar moet andere druk op zitten om haar onderzoeken zuiver te houden en goede beslissingen te nemen.

Een ‘Gedragscode voor goed opdrachtgeverschap’ van het Rijk is van groot belang voor de gemeenten en provincies, omdat zij het grootste deel van hun inkomsten van het Rijk krijgen. Onzuiver onderzoek van het Rijk over deze inkomsten heeft als gevolg dat de gemeenten en provincies te veel of te weinig geld krijgen – meestal te weinig. Of het betekent dat het geld naar de verkeerde gemeenten en provincies gaat, en daarmee naar de verkeerde mensen.

Een ‘Gedragscode voor goed opdrachtgeverschap’ is nodig, maar nog niet voldoende voor goede besluiten. Het is schering en inslag dat het Rijk onderzoek laat doen naar de bedragen die gemeenten en provincies moeten krijgen, en vervolgens dat onderzoek enkele maanden stil houdt om eerst rustig te kunnen beslissen! Het onderzoek wordt dan pas gepubliceerd, nadat het Rijk zijn beslissing erover heeft genomen.

Soms zitten zelfs de VNG en het IPO in het zwijgcomplot. Een overheid die dat doet, is blijkbaar niet geïnteresseerd in zinvolle kritiek op het onderzoek. Een overheid die dat doet, is blijkbaar niet geïnteresseerd in een goed besluit.

Komende jaren wordt voor miljarden euro’s beslist, bij de bezuinigingen, bij de decentralisaties en bij de verdeling van grote budgetten als het gemeentefonds, het bijstandsbudget en het participatie budget. Heel veel geld, dus die onderzoeken moeten aan de allerhoogste eisen voldoen. En zo niet, dan weg ermee!