Kapotbezuinigen

De gemakkelijkste bezuinigingsmaatregel bij de kabinetsformatie is de nullijn voor ambtenaren. Het rijk geeft ongeveer zeven miljard euro per jaar uit aan salarissen voor 120.000 rijksambtenaren. Géén loonsverhoging, in plaats van bijvoorbeeld 2 procent inflatiecompensatie, bespaart het rijk dus 140 miljoen euro per jaar.

Maar daar staat tegenover dat daardoor ook minder loonbelasting binnenkomt, minder premies worden betaald, minder btw, minder accijnzen. Laten we zeggen dat het per saldo 70 miljoen euro per jaar scheelt. Dan is toch mooi bijna een half procent van het te bezuinigen bedrag binnen! 

In april was minister Spies van Binnenlandse Zaken er als de kippen bij om tegen alles en iedereen te roepen dat een loonstijging bij de ene overheid ook leidt tot loonstijgingen bij de andere overheid. U weet dat vast nog wel, ze was tegen de loonsverhoging bij de gemeenten omdat daardoor het rijk de lonen ook zou moeten verhogen. Vreemd trouwens dat ze niets riep toen minister Hillen van Defensie ook een loonstijging afsprak...

Dus als het rijk nu 2 procent loonstijging geeft, ter compensatie van de inflatie, dan geven de gemeenten en provincies en waterschappen en politie en Defensie en rechterlijke macht wellicht ook inflatiecompensatie, misschien ook wel 2 procent. Die organisaties betalen in totaal achttien miljard euro salaris per jaar, aan 340.000 medewerkers. Als van die 2 procent loonstijging het rijk ook de helft terugkrijgt in de vorm van belastingen en premies, dan levert dat het rijk 180 miljoen euro per jaar op.

Dat is een mooi rendement: 70 miljoen euro per jaar investeren, 180 miljoen euro per jaar opbrengst. Plus blijere werknemers. Plus een impuls aan de economie. En al zou het sommetje niet exact zo uitkomen zoals ik hierboven schets, al zou het maar de helft zijn doordat de andere overheden de lonen iets minder verhogen en door allerlei compensatiemaatregelen – dan nog staat 90 miljoen euro extra belastingen en premies tegenover zeventig miljoen euro aan kosten. Nogmaals: plus meer tevreden medewerkers, en dat is ook wat waard.

Om eerlijk te zijn is dit plan natuurlijk een sluipende bezuiniging op de gemeenten, provincies, waterschappen, politie, Defensie en rechterlijke macht, want die sectoren moeten dan niet alleen de extra rijksbelasting betalen maar ook de hogere netto salarissen van hun medewerkers. Dan ineens gaat het niet meer over geld maar over morele dilemma’s en over goede verhoudingen tussen de overheden. Kan het rijk het maken om met een loonsverhoging de andere overheden impliciet ook te dwingen tot een loonsverhoging – ook als die overheden er eigenlijk het geld niet voor hebben?