Bagagedragers

400 miljoen aan wijken bijvoorbeeld en 150 miljoen aan veiligheid. Natuurlijk, officieel bleef dat een vrije keus van de gemeenten, maar het rijk drong er wel erg op aan. Zo kregen de gemeenten allerlei extra verplichtingen opgelegd zonder dat daar een cent extra compensatie voor kwam. Want, zo redeneerde het rijk, de gemeenten konden daar die 820 miljoen toch voor gebruiken? Dat voldoet keurig aan artikel 2 van de Financiële verhoudingswet. Daarin staat dat als het rijk een maatregel neemt waardoor gemeenten extra uitgaven hebben, het rijk moet aangeven hoe gemeenten de financiële gevolgen ervan kunnen opvangen. Er staat niet in dat de gemeenten daarvoor extra geld moeten krijgen. Dus samen de trap op, maar gemeenten moeten wat extra bagage van het rijk dragen.

Wat is er veel veranderd in vijf jaar. Bij het gemeentefonds wordt alleen nog maar gesproken over ‘samen de trap af’ met de rijksuitgaven. De vrees van cynici was altijd dat het rijk in goede tijden wel invulling zou willen geven aan de groei van het gemeentefonds, om zo te pronken met de veren en de euro’s van de gemeenten, maar in slechte tijden niet zou willen zeggen waarop de gemeenten kunnen bezuinigen. Want als een minister bijvoorbeeld zou suggereren dat de gemeenten minder besteden aan openbaar groen, dan zouden de gemeenten die suggestie natuurlijk met twee handen aangrijpen om die minister de schuld te geven van de kaalslag op de groenperkjes. Bovendien zou een minister überhaupt nooit aangeven dat er op zijn beleidsterrein wel bezuinigd zou worden. Integendeel, elke minister wordt geacht te verhinderen dat gemeenten bezuinigen op zijn beleidsterrein. De cynici hebben ongelijk gekregen. Het rijk is nu uiterst behulpzaam met voorstellen voor gemeentelijke bezuinigingen in deze trap-af-tijden.

Het lijkt wel 2007, maar dan in spiegelbeeld. Ook nu houdt het rijk zich keurig aan artikel 2 van de Financiële verhoudingswet. Als het rijk een maatregel neemt waardoor gemeenten minder uitgaven hebben, dan moet het rijk de financiële gevolgen ervan voor de gemeenten bepalen. Wel is er een klein, maar niet geheel onbelangrijk verschil in uitwerking. Waar in 2007 het rijk geen extra geld gaf bij de ‘suggesties’ voor extra bestedingen, haalt het rijk nu wel geld uit het gemeentefonds bij zijn suggesties voor de bezuinigingen. Dus samen de trap af, maar twee treetjes extra naar beneden voor de gemeenten omdat de gemeenten wat minder bagage hoeven te dragen.