Juridisch probleem voor WhatsAppende gemeenten

53 gemeenten die via WhatsApp burgers te woord staan moeten in de toekomst mogelijk overstappen naar een ander communicatiemiddel. WhatsApp probeerde eerder gemeenten Den Haag en Delft tegen te houden met het gebruik van de app. Inmiddels wordt er juridisch onderzoek gedaan en overweegt Den Haag alternatieven die over dezelfde functionaliteiten beschikken.

Commerciële doeleinden

De Telegraaf schreef vorige week dat WhatsApp niet ingezet mag worden voor commerciële doeleinden. De dienst is alleen voor persoonlijk gebruik. Whatsapp blokkeerde Delft en Den Haag een tijdje, tot Den Haag met een nieuwe leverancier in zee ging en de dienst toch voortzette. ICT-jurist Mathieu Paapst stelt in reactie tegenover Binnenlands Bestuur dat er voor gemeenten echter een ander juridisch probleem speelt. WhatsApp mag volgens hem wel degelijk commercieel worden ingezet. De wethouder heeft daarover de raad verkeerd ingelicht. ‘Zo staat in het privacybeleid dat het voor bedrijven is toegestaan om met WhatsApp-gebruikers te communiceren over bijvoorbeeld leveringen, maar ook marketingberichten.’

Verantwoordelijkheid openbare veiligheid
Er is echter inderdaad een juridisch probleem, vertelt Paapst. ‘Voor een overheid geldt dat ze te maken hebben met het uitdrukkelijke verbod in de voorwaarden dat WhatsApp niet mag worden gebruikt voor de toegang tot hulpdiensten, aanbieders van hulpdiensten of informatiediensten voor openbare veiligheid. En laat de gemeente daar nu juist een wettelijke rol hebben.’ Volgens Paapst wil WhatsApp uitsluiten dat zij op een of andere wijze verantwoordelijk kan worden gesteld indien er in de cruciale communicatie tussen burger en overheid iets misgaat of niet werkt. 

Eigen gemeentelijke app
Wethouder Baldewsingh van Den Haag wil met andere gemeenten onderzoeken hoe er toch wetmatig gebruik kan worden gemaakt van WhatsApp. ‘Ik heb opdracht gegeven om deze onduidelijkheden juridisch nader te laten onderzoeken en daarnaast contact te zoeken met de gemeenten die ook gebruik maken van WhatsApp, VNG en KING om te bezien of er een gezamenlijke eenduidige aanpak mogelijk is en mogelijk juridische risico’s te onderkennen en te voorkomen’, zo schrijft hij in een brief aan de Commissie Bestuur. Er worden inmiddels diverse alternatieven bekeken, waaronder Facebook Messenger en Signal. De gemeente zal volgend jaar een 'MijnDenHaag-app' lanceren. Daar kan mogelijk een chatfunctie op worden geïnstalleerd. ‘We verwachten dat de MijnDenHaag-app een belangrijk nieuw instrument zal zijn in het contact met de burger, van het niveau van de website’, zegt Baldewsingh.

Baas blijven over eigen gegevens
Volgens Paapst speelt er bij het gebruik van Whatsapp door gemeenten meer problematiek. De gegevens van Whatsapp worden gedeeld met Facebook en komen onder de zeggenschap van andere landen te liggen, waaronder de Verenigde Staten. ‘Juist de overheid zou er mijns inziens voor moeten kiezen om burgers niet bloot te stellen aan dergelijke risico’s. Als er dus opties beschikbaar zijn waarbij de privacy van een burger beter beschermd kan worden, dan heeft de overheid de zorgplicht om de communicatie met de burger zo goed mogelijk te beschermen.’ Het feit dat veel burgers voor de onderlinge communicatie van burger tot burger kiezen voor WhatsApp, maakt volgens Paapst niet dat het middel daarmee geschikt is voor communicatie met de overheid.