Los van big tech voor 2030?

De Amsterdamse gemeenteraad stemt vandaag over een voorstel om te onderzoeken wat er nodig is om in 2030 digitaal onafhankelijk te zijn. Met het voorstel hoopt GroenLinks-raadslid Elisabeth IJmker een vicieuze cirkel (ligt het aan de vraag of aan het aanbod?) te doorbreken.

Naïviteit

Is het naïviteit? Vaak genoeg krijgt raadslid Elisabeth IJmker te horen dat het een beetje naïef is om te denken dat een gemeente als Amsterdam buiten de ict-systemen van Big Tech zou kunnen. ‘Ik vind het juist naïef om te denken dat het allemaal wel goed zit,’ is haar reactie. ‘Dat we in de huidige geopolitiek context afhankelijk zijn van Amerikaanse diensten is een risico. Het is waarschijnlijk dat de Amerikaanse verkiezingen in november worden gewonnen door iemand met wie we niet zo blij zijn. Op Europees niveau merken we dat we daar iets mee moeten.’

Verkenning 

En dus stemt de Amsterdamse gemeenteraad naar verwachting vandaag in met het voorstel om serieus te kijken wat er nodig is voor digitale onafhankelijkheid. Voor het einde van 2024 moet er een verkenning liggen met verschillende scenario’s waarover de raad zich kan buigen. Welke ict-producten en diensten zijn het meest kansrijk om te worden vervangen voor alternatieven? Zijn er quick wins te behalen en zo ja, wat is daarvoor nodig? Ook wil Amsterdam de mogelijkheden onderzoeken om samen met andere gemeenten het beheer te regelen van open source tools die al in omloop zijn. Het onderzoek moet leiden tot een Amsterdamse strategie, waarin de stad wil samenwerken met de VNG en internationale netwerken van steden, Eurocities en de City Coalition for Digital Rights.

Afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven

Het voorstel, dat IJmker in de zomer van 2023 indiende, won in de tussentijd alleen maar aan urgentie, stelt ze. Zo waarschuwde Instituut Clingendael onlangs voor een te grote afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven en is er ophef over de keuze van SIDN om gebruik te maken van Amazon Web Services (AWS). Doordat de Amerikaanse wetgeving het mogelijk maakt dat de geheime diensten meekijken in de data, loopt de nationale veiligheid mogelijk gevaar. ‘De Nederlandse overheid geeft veel geld uit aan ict, die zou het ook aan Europese bedrijven kunnen geven om ze sterker te maken’ stelde een van de onderzoekers. Dat is precies wat Amsterdam volgens GroenLinks moet doen. De gemeente besteedt elk jaar zo’n 130 miljoen euro aan digitale toepassingen, vooral bij de heel grote leveranciers. IJmker hoopt dat het onderzoek laat zien hoe Amsterdam met het eigen inkoopbeleid kan investeren in alternatieven.

Toch weer Microsoft

Nu blijft het vaak bij mooie woorden. Ondanks alle ambities op het gebied van digitale mensenrechten koos het Amsterdamse college ervoor om in zee te gaan met Microsoft voor clouddiensten. Begrijpelijk, vindt IJmker, want alternatieven met dezelfde functionaliteiten zijn niet voorhanden, maar ze wil voorkomen dat de stad bij de volgende cloudstrategie opnieuw gedwongen wordt om dezelfde keuze te maken. ‘We verbreken de vicieuze cirkel van gebrek aan aanbod en gebrek aan vraag,’ schrijft ze in het voorstel. 

Haalbaarheid

Maar wat nou als uit het onderzoek blijkt dat het helemaal niet haalbaar is om in 2030 digitaal onafhankelijk te zijn? IJmker: ‘Het streven is vooral om te zorgen dat je niet honderd procent afhankelijk bent van één aanbieder. Hoe kan je daarin meer variatie aanbrengen? Hopelijk bieden de scenario’s straks mogelijkheden om stappen te zetten.’

Als eerste gemeente sloot Amsterdam zich vorig jaar aan bij PublicSpaces, een coalitie van Nederlandse organisaties die zich waar mogelijk wil losmaken van big tech. Het voorstel waarover de gemeenteraad op donderdagmiddag stemt, geldt als een vervolg op deze stap.