Overheden besteden maildiensten uit aan VS

Nederlandse overheden, zogeheten ‘vitale bedrijven', scholen en in mindere mate zorginstellingen besteden hun maildiensten op grote schaal uit aan Amerikaanse bedrijven. Meer dan de helft van de gemeenten heeft de overstap naar Microsoft-servers gemaakt.

Eigen mailserver uitgezet

Dat blijkt uit onderzoek van de NOS naar het cloudgebruik van ruim 20.000 bedrijven, organisaties en overheden. De organisaties hebben hun eigen mailservers uitgezet en hun mail naar Microsoft en Google verplaatst. Hoewel de servers vaak in Nederland of elders in de EU staan, kan de Amerikaanse overheid daar toegang toe krijgen. Microsoft heeft verreweg de meeste e-mail in handen: zes op de tien organisaties maakt gebruik van deze leverancier. Daaronder valt ook e-mail van de Tweede Kamer, de Eerste Kamer, de Autoriteit Financiële Markten en de Nederlandse Zorgautoriteit.

Ook de Nationale Ombudsman, het Planbureau voor de Leefomgeving en de Kamer van Koophandel zijn overgestapt op mailservers van Microsoft. En terwijl ministeries hun mail nog op eigen servers hebben staan, heeft meer dan de helft van de gemeenten de overstap naar Microsoft-servers gemaakt.

Risico’s nationale veiligheid

Dat brengt risico’s met zich mee, blijkt uit een kritisch rapport van denktank Clingendael in opdracht van de AIVD, dat vrijdag uitkomt. Amerikaanse wetgeving maakt het namelijk mogelijk om mee te kijken in de data, ongeacht waar ze zijn ondergebracht, waarschuwt Clingendael. Zeker voor overheden brengt dat nationale-veiligheidsrisico’s met zich mee.

Microsoft benadrukt dat het klanten beschermt en zich aan de privacywet AVG houdt. 'De wetgeving om data op te vragen heeft specifiek betrekking op uitzonderlijke omstandigheden waarin een vermoeden van een ernstig misdrijf wordt vastgesteld.' Microsoft zal zich daar 'waar mogelijk' tegen verzetten, aldus het bedrijf.

Relatie EU-VS kan veranderen

Maar het bedrijf kan het niet voorkomen. 'Dat het tot nu toe niet is gebeurd, zegt niet zo veel,' zegt onderzoekster Maaike Okano-Heijmans van Clingendael tegen de NOS. 'Er zijn wetten die Amerikaanse bedrijven verplichten data te overhandigen.'

De relatie tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten kan zomaar veranderen. 'We moeten Europese alternatieven behouden, omdat we die kunnen gebruiken voor de belangrijkste systemen en het hoogste niveau van privacy,' zegt de onderzoeker.

Nederlandse internetbedrijven

Google, Microsoft en ook Amazon hebben samen een marktaandeel van 80 procent in Nederland. Zelfs de Nederlandse internetbedrijven, waaronder KPN, gebruiken Microsoft voor hun mail. 'De Nederlandse overheid geeft veel geld uit aan ict, die zou het ook aan Europese bedrijven kunnen geven om ze sterker te maken,' stelt Okano-Heijmans.

'Wees terughoudend'

Demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Digitalisering) heeft inmiddels gereageerd op het rapport van het Instituut Clingendael. Bedrijven en overheden moeten goed nadenken over de risico's voordat ze hun gegevens opslaan op een harde schijf van een Amerikaans bedrijf, waarschuwt ze.

Van Huffelen drukt de organisaties op het hart ‘heel terughoudend’ te zijn met wat je wel en niet in een zogeheten 'cloud' in het buitenland zet. Persoonsgegevens of staatsgeheimen horen daar bijvoorbeeld niet op te staan. Het moet kunnen om gebruik te maken van Amerikaanse clouddiensten, zolang organisaties maar een goede afweging maken. Dat doen ministeries ook, zegt de bewindsvrouw.

De staatssecretaris zegt zich ook hard te maken voor Europese alternatieven voor Amerikaanse clouddiensten. Bovendien zijn er onderhandelingen tussen Brussel en Washington gaande die ervoor moeten zorgen dat gegevens van Europese burgers niet mogen worden ingezien door Amerikaanse veiligheidsdiensten.(ANP/ Redactie)