Gemeenschappen: een eigentijds recept voor een gezond leven!

Het woord "gemeenschappen" roept bij mij nostalgie op. Het doet me denken aan de tijd van mijn grootouders, toen mensen elkaar kenden, voor elkaar zorgden en elkaar hielpen. Mensen die geen familie van elkaar waren en misschien niet eens echt bevriend, maar toch in hetzelfde dorp woonden en zich daardoor verbonden voelden. En als je je verbonden voelt, laat je elkaar niet in de steek. In tijden van nood doe je boodschappen voor elkaar, vang je elkaars kinderen op en breng je een pan soep langs.

Als ik naar mijn eigen omgeving kijk, zie ik geen gemeenschappen zoals vroeger. Ik zie vooral familieleden, vrienden en gelijkgestemden die elkaar opzoeken en helpen. Of mensen die een beroep doen op professionele hulp, zoals het welzijnswerk. Bestaan gemeenschappen eigenlijk nog wel?  

Jazeker! Gemeenschappen bestaan nog volop, lees ik in het boek “Een wereld van gemeenschappen” van Floor Ziegler en Teun Gautier. Overal in Nederland, zowel in steden als in kleine dorpen, zijn er bewonersgroepen die zich inzetten voor hun buurt. Het boek staat vol met voorbeelden van bewoners die ontmoetingen, ontmoetingsplekken en burenhulp organiseren. Volgens de auteurs komen er zelfs nog steeds nieuwe gemeenschappen bij. Gemeenschappen zijn dus helemaal van deze tijd!

Hoop voor lokale overheden

Dit biedt hoop voor lokale overheden, vooral op het gebied van het sociaal domein. Bewonersgroepen kunnen een rol spelen in het aanbieden van algemene voorzieningen, zoals maaltijdservices, boodschappendiensten of activiteiten in een buurthuis. Gemeenschappen leveren daarmee meerwaarde voor de samenleving.

Ik ben er echter van overtuigd dat buurtgroepen niet alleen maatschappelijke meerwaarde hebben, maar ook waardevol zijn voor de deelnemers zelf. Het model Positieve Gezondheid (Institute for Positive Health) is een mooi hulpmiddel om dit inzichtelijk te maken. Binnen dit model worden zes dimensies van gezondheid onderscheiden: Lichaamsfuncties, Mentaal welbevinden, Zingeving, Kwaliteit van leven, Meedoen en Dagelijks functioneren.

Positieve invloed

Gemeenschappen hebben een positieve invloed op deze dimensies. Ze kenmerken zich door sociale verbondenheid. In een omgeving waar mensen elkaar kennen en verbonden zijn, voelen mensen zich gezien en gehoord. Er zijn geen uitsluitingscriteria zoals afkomst, overtuiging, gezondheid of opleidingsniveau. Iedereen kan een bijdrage leveren naar eigen vermogen. Dit draagt bij aan dimensies zoals Meedoen en Kwaliteit van leven en heeft ook een positieve invloed op Mentaal welbevinden en Zingeving.

Daarnaast bieden gemeenschappen praktische hulp en steun, wat het dagelijks functioneren verbetert. Problemen worden sneller opgemerkt en mensen voelen zich gesteund om in actie te komen. Mensen die deel uitmaken van een gemeenschap en al een goede gezondheid hebben, zullen waarschijnlijk nog meer gezondheidsvoordelen ervaren, vooral op het gebied van Meedoen en Zingeving. Buurtgroepen hebben dus een positieve invloed op onze gezondheid!

Zonder dat de overheid stuurt op voorliggende voorzieningen, was het voor de generatie van mijn grootouders vanzelfsprekend dat het goed is om buurtgenoten te helpen: “wie goed doet, goed ontmoet”. Laat dit ook een mooi adagium zijn voor de 21ste eeuw: laten we weer investeren in gemeenschappen. Want investeren in gemeenschappen is investeren in de gezondheid van inwoners.