Samenwerken binnen de gemeente: spel van slangen en ladders

Je hebt een plan dat je wilt realiseren. Je hebt de processtappen uitgelijnd, de juiste mensen zitten aan tafel. De eerste stappen zijn gezet. En dan ineens loopt het project vast. Werken binnen een gemeente voelt soms als een potje “slangen en ladders”: je klimt omhoog, hebt de finish in zicht, maar dan glijd je weer een paar vakjes terug.

Goede samenwerking binnen de gemeenten is een absolute voorwaarde voor succes. De uitdagingen waar we voor staan zijn te complex om vanuit één discipline op te lossen. Neem bijvoorbeeld een “workfirst-project” voor dak- en thuislozen. Om dit binnen de gemeentelijke organisatie te realiseren, moet je rekening houden met meerdere wetgevingen zoals de Wmo en de Participatiewet, zowel op uitvoerend als beleidsniveau. Daarnaast heb je te maken met financiële en inkoop- of subsidiekaders. Dat betekent al snel zes verschillende rollen, verspreid over minstens evenveel personen. Dit vraagt om afstemming, flexibiliteit en strategisch inzicht.

Het speelbord

De gemeentelijke organisatie vormt het speelbord van het spel “slangen en ladders”. En dat speelbord ziet er anders uit, afhankelijk van de grootte van de gemeente en de wijze waarop de gemeente is georganiseerd. In een kleine gemeente is het speelbord compact en overzichtelijk. Om het workfirst-project te realiseren heb je misschien te maken met twee afdelingen onder één directeur. Er is overzicht, de lijnen zijn kort en besluiten kunnen relatief snel genomen worden.

In een grote gemeente is het speelbord omvangrijker. Bij het workfirst-project, bijvoorbeeld, zijn misschien wel vijf afdelingen betrokken, verspreid over meerdere directies. Elke afdeling heeft eigen prioriteiten en een eigen hiërarchische lijn, met verschillende afdelingshoofden en directeuren. Hierdoor ontbreekt vaak het totaaloverzicht. Het kost tijd om de juiste personen te vinden. Besluitvorming loopt trager omdat meer mensen hun goedkeuring moeten geven.

De slangen en ladders

Samenwerken binnen een gemeente betekent continu schakelen tussen verschillende belangen, prioriteiten en werkwijzen. Hierin kun je onderscheid maken tussen “ladders” en “slangen”. Een ladder kom je tegen, als je met iemand samenwerkt die dezelfde belangen heeft als jij. Wiens doelen aansluiten bij die van jou. Iemand die met jou mee kan denken om het resultaat te bereiken, iemand met wie je dezelfde taal spreekt. De finish (realisatie van het project) komt dan snel dichterbij. Maar er zijn ook slangen. Dit zijn de momenten waarop je te maken krijgt met collega’s of afdelingen die een andere visie, een ander belang of een totaal andere werkwijze hebben. Twee tegengestelde posities binnen dezelfde gemeente. Dit kan leiden tot frustratie en vertraging.

Speltactiek

Het spel slangen en ladders is aan toeval onderhevig: de dobbelsteen bepaalt of je op een ladder of een slang terecht komt. In de realiteit van het samenwerken binnen een gemeente, heb je meer regie op het spelverloop. Hiervoor kun je een aantal tactieken of strategieën inzetten:  

• Ken het speelbord: breng in kaart wie betrokken zijn en wat hun belangen zijn.
• Weet waar de ladders liggen: zoek naar medestanders en hulplijnen voor jouw doelen.
• Vermijd de slangen waar mogelijk: wees alert op risico’s en conflicten en probeer deze te minimaliseren door proactieve communicatie en afstemming.

Samenwerking binnen gemeenten is geen rechtlijnig proces, maar een strategisch spel waarin uithoudingsvermogen en veerkracht essentieel zijn. Of je nu in een grote of kleine gemeente werkt, het spel van ladders en slangen blijft hetzelfde. Het verschil zit in de grootte van het speelbord en de tijd en energie die nodig is om de finish te bereiken. Wie het spel slim speelt, weet de ladders te vinden, de slangen te ontwijken en uiteindelijk zijn project te realiseren.