Minister zoekt 'meer balans' voor lokale politici

BZK-minister Judith Uitermark komt vóór de zomer met een brief, waarin ze de mogelijkheden schetst om meer balans te bieden aan lokale politici. Dat bleek woensdag in een debat met de commissie bestuurlijke organisatie en democratie. De conclusie van dat commissiedebat was helder, zegt de Wethoudersvereniging in een reactie: zonder betere bescherming en ondersteuning dreigt het wethouderschap een ondankbare functie te worden.

Stevige ondersteuning

En dat raakt niet alleen de bestuurders zelf, maar ook de kwaliteit van het lokale bestuur. De Wethoudersvereniging waarschuwde al dat toenemende werkdruk, de harde politieke sfeer en bedreigingen de continuïteit en kwaliteit van het lokaal bestuur in gevaar brengen. De vraag is nu: welke stappen worden gezet om de positie van wethouders te versterken? Tijdens het debat pleitten CDA en PvdA/GroenLinks voor meer ondersteuning en betere arbeidsvoorwaarden. Zij benadrukten dat wethouders niet alleen bestuurders zijn, maar ook bruggenbouwers tussen politiek en samenleving, en uiten hun zorg dat zonder stevige ondersteuning het steeds moeilijker zal worden om geschikte kandidaten te vinden en te behouden.

Afschaffing deeltijdwethouder

Volgens CDA-Kamerlid Inge van Dijk is de tijd dat wethouders dragers van het politieke bestuur waren wel voorbij. ‘De wethouder is vooral brenger van slecht nieuws geworden.’ Volgens haar is het ter bescherming en waardering van onze wethouders, nu echt tijd om de stap te zetten naar afschaffing van de deeltijdwethouder. Een wens die de Wethoudersvereniging ook al meermaals heeft geuit. ‘De wethouder verdient een volwaardig salaris.’ De fracties van GroenLinks-PvdA en D66 sloten zich daarbij aan. Glimina Chakor (GroenLinks-PvdA) vroeg ook om afschaffing van het maximumaantal wethouders, om zo het ambt aantrekkelijker te maken. Joost Sneller (D66) wilde graag weten of er nu al een onderzoek kan komen naar verlof voor volksvertegenwoordigers.

Gegroeid als persoon

VVD-Kamerlid Martijn Buijsse was ooit zelf deeltijdwethouder en sprak uit die ervaring. De VVD vindt dat er niet meer geld naar wethouders moet. Ook wil de regeringspartij niet dat de deeltijdfactor wordt afgeschaft. ‘Ik ben daardoor gegroeid als persoon tot politicus. Ik kon er ook dingen naast doen. Ik vraag me af welk probleem wordt opgelost met afschaffing.’ Buijsse leek ook niet genegen meer geld uit te trekken voor gemeenten die het moeilijk hebben. Hij wees op sommige kleine gemeenten die ondanks alles nog steeds bestaan. ‘Ja, dat heeft voorzieningen gekost, maar niet alles kan in de wereld.'

Niet meer verlofvormen

Buijsse pleitte wel voor een resultaatgerichte aanpak, waarbij wethouders ‘meetbaar’ moeten gaan presteren. Als doelen niet worden gehaald, zou vervanging makkelijker moeten zijn. Andere Tweede Kamerleden vroegen zich af of dit niet juist de instabiliteit vergroot en wethouders afschrikt om moeilijke, maar noodzakelijke beslissingen te nemen. Tot slot ondersteunde Buijsse het flexibiliseren van de verlofduur voor politieke ambtsdragers, maar is zijn partij er niet voor om de verlofvormen verder uit te breiden. ‘Het mag niet te makkelijk worden om in en uit te stappen.’

Meer balans

Minister Judith Uitermark (NSC) gaat de komende periode ‘bezien’ hoe ze lokale politici meer balans kan bieden. Ze zal daarvoor in gesprek gaan met de verschillende beroeps- en belangenverenigingen en het adviescollege rechtspositie politieke ambtsdragers. Ze neemt daarin het onderwerp ‘werkdruk’ mee, maar ook ondersteuning door de griffie en de rekenkamer. Ze wil voor de zomer met één brief hierover komen. In maart wordt het onderzoek naar de omvang van gemeenteraden bekendgemaakt en naar de Tweede Kamer gestuurd.

Wetsvoorstel in de maak

Dat onderwerp zal ze ook in de ‘zomerbrief’ betrekken, net als de twee met elkaar samenhangende vraagstukken ‘afschaffing deeltijdwethouderschap’ en het ‘wettelijke maximumaantal wethouders’. Het wetsvoorstel voor flexibilisering van de verlofduur voor volksvertegenwoordigers en bestuurders en uitbreiding van de verlofvormen voor bestuurders is in de maak. Voor meer verlofvormen voor volksvertegenwoordigers is een grondwetswijziging nodig en er wordt ook nog onderzoek naar de behoefte ernaar gedaan, al gaf Uitermark aan er principieel niet voor te zijn en dat het ook niet op haar 'to-do-list' staat.