Schone schijn maakt grote vlekken

Het ‘falend leiderschap’ bij de publieke omroep is nog maar nét in volle omvang bij ons binnengekomen of we kunnen ons alweer over een volgende zaak verbazen en verbijten. Deze keer speelt de slechte film zich af bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Ja zeker, bij de club die over ons áller welzijn gaat!

Waar we bij de omroep nog konden denken dat de moraal daar in Hilversum toch altijd al losser was dan elders. En dat wat er bij DWDD gebeurde misschien mede werd veroorzaakt door het hoge ‘Champions League-gehalte’ van dit programma. Daar komen we dus nu niet meer mee weg. Ditmaal is het goed hommeles binnen een braaf ambtenarenbolwerk. Er is hier sprake van pesten, intimideren en discrimineren. Het speelt zich af tussen collega’s onderling, maar opvallend vaak zijn er ook leidinggevenden bij betrokken. Soms door hun wegkijken en niet ingrijpen. Maar regelmatig pesten, intimideren of discrimineren de leidinggevenden zelf.

Dat is sowieso al moeilijk te begrijpen voor een organisatie waar bazen en medewerkers een verplichte ambtseed afleggen. Een eed waarmee je je bewust zegt te zijn van je bijzondere positie en de morele verplichtingen die dit met zich meebrengt. Maar naast deze eed zijn er bij het ministerie nog veel meer dingen ogenschijnlijk zéér op orde: integriteitscoördinatoren, vertrouwenspersonen, hulploket met personeelsraadgever, meldingsprocedures. Het is er allemaal. Men bezigt zelfs al jaren een corporate story over ‘er alles aan te doen om een inclusieve en veilige organisatie te zijn’.

Dat men hier zo hyper is op deze maatregelen heeft overigens een begrijpelijke, maar zeer pijnlijke reden. In 2014 pleegde een medewerker van de Nederlandse Zorgautoriteit zelfmoord na langdurig pestgedrag en intimidatie. Hoe wrang is het dan om te moeten constateren dat al die maatregelen die sindsdien zijn genomen, helemaal niks hebben uitgehaald. Veel schone schijn en lege woorden met daarachter een poel van wantrouwen, bangigheid en lamlendig leiderschap. Het is uitgebreid beschreven in onderzoeksrapporten van vakbond FNV en Het Financieele Dagblad heeft er, op basis van eigen onderzoek, beeldend verslag van gedaan.

Dat deze twee werelden, die van ‘gedragscodes en meldingsprocedures op orde’ en die van ‘Lord of the Flies op de werkvloer’, zo naast elkaar kunnen bestaan, blijkt niet eens zo vreemd. In een klein wetenschappelijk onderzoek is kortgeleden gezocht naar de correlatie tussen het hebben van sociaal veiligheidsbeleid en het daadwerkelijk érvaren van een veilig werkklimaat en gedrag. Wat bleek: beleid heb je vooral nodig om doekjes voor het bloeden te hebben als het misgaat. Een écht veilig werkklimaat ontstaat alleen als een organisatie in essentie mens- en ontwikkelgericht is. Met een leiderschap dat reflectief is en echt wil leren van eventueel gemaakte fouten.

Tja, daar heeft het ministerie nog wel een gapend gat te vullen. In de formele reacties op alle commotie zit tot nu toe slechts beperkte herkenning en vooral veel verdediging van wat er allemaal toch echt goed voor elkaar is...

Een gevalletje van nog meer schone schijn en veel gewrijf in de vlekken.