Productiviteit daalt bij COA, stijgt bij UWV

De productiviteit bij de Belastingdienst, de IND, de SVB en het UWV vertoont een stijgende lijn. Bij het CJIB en het COA is daarentegen sprake van een dalende trend.

Incompleet beeld

Dat blijkt uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer. Die onderzocht op verzoek van de Tweede Kamer de ontwikkeling van de productiviteit van 12 uitvoeringsorganisaties op basis van bestaande, openbare informatie. Slechts bij de helft van de  onderzochte uitvoeringsorganisaties lukt het om een beeld te schetsen. De Algemene Rekenkamer hoopt met een nader onderzoek een completer beeld te kunnen geven. Uitvoeringsorganisaties hebben immers aangegeven intern over veel meer informatie te beschikken, waardoor zij meer zicht hebben op hun eigen functioneren.

Volgens de onderzoekers is het vergelijken van uitvoeringsorganisaties lastig, omdat elke uitvoeringsorganisatie ‘in haar eigen complexe context’ werkt, met eigen producten en verschillende doelgroepen. Daarom is de Algemene Rekenkamer terughoudend in het berekenen van een generiek gemiddelde productiviteit voor alle onderzochte organisaties.

Knelpunt

De onderzoekers wijzen erop dat steeds ingewikkeldere regels de productiviteit drukken. Doordat wet- en regelgeving steeds complexer wordt, is ook het werk van uitvoeringsorganisaties complexer geworden. Alle onderzochte organisaties geven dat als knelpunt aan. Zo heeft de IND te maken met een steeds complexer asieldossier door wijzigingen in Nederlandse en Europese wet- en regelgeving. ‘Een IND-medewerker moet daardoor meer stappen zetten en uitgebreidere instructies volgen om tot een asielbesluit te komen. Het aantal leestekens per dossier, een indicator voor de lengte van dossiers, is over de jaren meer dan verdubbeld’, aldus de onderzoekers.

Toeslagenaffaire

Verder ervaren medewerkers bij de uitvoeringsorganisaties spanning tussen kwaliteit en productiviteit. Bij acht van de onderzochte twaalf uitvoeringsorganisaties is daar sprake van. ‘Wat wordt gezien als kwaliteit verandert onder invloed van maatschappelijke ontwikkelingen en politieke wensen. Sinds de toeslagenaffaire staat bijvoorbeeld de menselijke maat hoog op de politieke agenda’, constateren de onderzoekers.

Economie

Ook de economische ontwikkeling heeft zijn weerslag op de productiviteit van de uitvoeringsorganisaties. ‘Als het slechter gaat met de economie, krijgt het UWV het drukker, omdat er meer werklozen zijn. Maar in dezelfde situatie krijgt het CJIB het juist minder druk, omdat er minder vervoer plaatsvindt en dus minder bekeuringen worden uitgeschreven’, aldus de Algemene Rekenkamer.

Bezuinigingen

Evenzo hebben bezuinigingen bij uitvoeringsorganisaties vaak gevolgen voor hun productiviteit. En meerdere organisaties noemen de krappe arbeidsmarkt en de politieke wens voor meer maatwerk als factoren die hun functioneren beïnvloeden. Ook ander recent onderzoek, dat van IPSE Studies naar de productiviteitstrends van grote uitvoeringsorganisaties, liet zien dat er in dat tijdvak bij 8 van de 14 uitvoeringsorganisaties een dalende productie was. Omdat het aandeel van de personele inzet in veel gevallen toenam, spraken de IPSE-onderzoekers van een negatieve productiviteitsgroei. Vooral bij uitvoeringsorganisaties die actief zijn op het terrein van Justitie & Veiligheid was dat evident. Ook in die studie scoorden het COA en het CJIB het slechtst en de IND het best.