Stemming over normalisering staat gepland

Over twee weken, op 8 november, gaat de Eerste Kamer dan toch stemmen over het initiatiefwetsvoorstel over de normalisering van de rechtspositie van de ambtenaar. Het wordt een spannende finale van een kwestie die al jaren sleept. Als een meerderheid vóór is dan verliezen alle ambtenaren, behalve die van politie en defensie, hun aparte ambtenarenstatus en vallen ze onder het normale arbeidsrecht.

'Geen probleem'
Ambtenaren hebben van oudsher een aparte status om hen te beschermen tegen politieke willekeur. Volgens voorstanders van normalisering zou afschaffing ervan nauwelijks nadelen hebben, maar wel veel voordelen. Het zou makkelijker worden voor ambtenaren om over te stappen naar de marktsector en vice versa. Ook zou het schrappen van de speciale positie leiden tot minder bureaucratie. Maar veel ambtenaren zien de status ook als een eretitel en zijn er trots op. Ze zijn bang met de status ook de waardering voor hun functie te verliezen. Bovendien zou de invoering van zo'n enorme verandering veel tijd en geld gaan kosten is de kritiek. Critici, zoals de bonden, vragen zich af welk probleem er met de normalisering opgelost wordt.

Kritische vragen

Het initiatiefwetsvoorstel werd oorspronkelijk aanhangig gemaakt door de Tweede Kamerleden Koser Kaya (D66) en Van Hijum (CDA). In het debat van dinsdag was Senator Flierman (CDA) kritisch en vroeg in hoeverre de overheid in de toekomst nog de mogelijkheid heeft om via wetgeving in te grijpen in arbeidsvoorwaarden voor ambtenaren. Flierman stelde ook dat de vakbonden naar zijn mening te weinig open stonden voor overleg over dit wetsvoorstel. Bovendien hebben de bonden hun positie in het wetgevingsproces niet goed ingeschat.

Politiek ontslag

Senator Barth (PvdA) betoogde dat ambtenaren onafhankelijk van de politiek hun werk moeten hun doen. Zij moeten dus beschermd worden tegen politiek ontslag. De plicht tot goed werkgeverschap moet volgens Barth weer worden vastgelegd, vooral aangezien de overheid bijzondere plichten heeft als werkgever. De senator betoogde dat ambtenaren niet alleen grondrechten kunnen ontlenen aan nationale wetgeving, maar ook aan internationale verdragen. De beperking van de grondrechten is bij ambtenaren vooraf vastgelegd. De overheid is werkgever en wetgever tegelijkertijd. Die rollen lopen regelmatig door elkaar heen.

Jonge ambtenaren vóór

De jonge ambtenarenorganisatie Futur is overigens vóór de normalisering van de positie van ambtenaren. Voor hen is de normalisering niet meer dan normaal. ‘Voor jonge ambtenaren, vers uit de studiebanken, is dat onbegrijpelijk. Overheidsorganisaties werken steeds meer samen met andere organisaties. Maatschappelijke uitdagingen laten zich al lang niet meer oplossen door de overheid alleen. Die pakt de ambtenaar van nu samen met maatschappelijk en private partners aan’, aldus Futur.

Geen grenzen

De arbeidsverhoudingen bij de overheid zouden volgens hen daarom gelijk moeten zijn aan de verhoudingen in het private bedrijfsleven. ‘Jonge ambtenaren denken niet meer in grenzen. Zij durven verder te kijken, óók buiten hun organisatie,’ aldus Emke Westra, voorzitter van Futur. ‘Aparte verhoudingen binnen de overheid zijn dan ook uit de tijd.’ Het wetsvoorstel maakt overigens geen einde aan het eigen karakter van het ambtenaarschap, maar koppelt de rechtspositie los van de Ambtenarenwet, benadrukt de jongerenorganisatie.