Nieuwe democratie lost tekort politica's op

De oplossing voor de afwezigheid van vrouwen in het lokaal bestuur moet niet meer worden gezocht bij de politieke partij zelf. De pogingen om het raadslidmaatschap voor vrouwen aantrekkelijker te maken lijken immers niet te lukken. Het antwoord ligt vooral in de invoering van de burgerparticipatie is de overtuiging van professor Monique Leyenaar, hoogleraar Vergelijkende Politiek en lid van de Raad voor het Openbaar Bestuur. ‘Bij een burgerjury is een van de eerste criteria het geslacht, dus dan wordt de stem van vrouwen wél gehoord.'

Vrouwendag

Ook op Internationale Vrouwendag anno 2017 zijn vrouwen nog altijd onvoldoende vertegenwoordigd in de functies waar beslissingen worden gemaakt. Dat geldt ook voor de politiek en het openbaar bestuur. De realiteit is dat onder met name de lokale bestuurders maar weinig vrouwen te vinden zijn. Bijna vier op de vijf burgemeesters is man. Er is slechts één vrouwelijke burgemeester van een 100.000+ gemeente en Nederland telt 1 vrouwelijke Commissaris van de Koning. De politieke kweekvijver, de lokale politiek, is bijzonder dunbevolkt als het op vrouwen aankomt. Slechts 27 procent van de gemeentepolitici is vrouw.

Vrouwenquotum
Ook al ligt het aantal landelijke politica’s rond een acceptabele 40 procent, toch gaat ook tijdens deze verkiezingen de roep om een vrouwenquotum weer op. Maar professor Leyenaar ziet niet veel heil in een verplicht aantal vrouwen in de politiek en het openbaar bestuur. ‘Zo’n quotum komt er toch niet door’, is haar overtuiging, ‘het past ook helemaal niet bij onze cultuur zo’n dwangmiddel. In India werkt het vrouwenquotum op lokaal niveau wel, maar dat komt omdat men gewend is aan het kastensysteem’, legt ze uit. Maar in Nederland is er zoveel weerstand tegen, door zowel mannen als vrouwen, daar kun je beter je energie niet aan verspillen’, vindt ze. ‘Overigens is er voor de landelijke politiek genoeg aandacht voor, er zijn genoeg vrouwen die in de kamer willen en minister willen worden. Er zijn ook best een aantal vrouwelijk ministers en staatssecretarissen.’

Weinig urgentie
Maar bij gemeenten en provincies is dat een ander verhaal, geeft ze toe. ‘Op nationaal niveau wordt de druk veel sterker gevoeld om vrouwen op bepaalde posities te zetten. Op lokaal niveau niet, dus wordt de urgentie om meer vrouwen aan te trekken minder gezien’, vreest ze. ‘Bovendien zijn de fracties klein, er zijn vaak maar drie of vier leden. Dan wordt de concurrentie wel heel groot. En dan hebben de lokale partijen, die soms wel een kwart van de zetels uitmaken’ niet eens een organisatie. Daar wordt er überhaupt niet gelet wordt op diversiteit’, is ze van mening. ‘Die partijen komen ook vaak voort uit een groep mannen die vecht tegen een bepaald issue. Het is vervolgens heel moeilijk voor vrouwen om zich daar in te vechten. Die horen er namelijk van het begin af aan niet bij.’

Niet aantrekkelijk 

Ze denkt dan ook niet dat politieke partijen in staat zijn om het werk zo aantrekkelijk te maken dat er meer vrouwen worden aangetrokken. ‘Dat hebben we 20, 30 jaar geprobeerd, maar het zet geen zoden aan de dijk, het is een achterhaald idee. Bovendien is de toon van het debat de laatste jaren ook behoorlijk veranderd. Volksvertegenwoordiger wordt niet echt meer als een eervolle functie beschouwd.  Vrouwen vragen zich dan vaker af of ze daarvoor wel tijd voor vrij kunnen en willen maken.’
 
Representatie 

Ze vervolgt: ‘Het idee van een burgerjury is dat men zich niet aanmeldt, maar geselecteerd wordt. De helft man, de helft vrouw. Jong en oud, migrant en niet-migrant, etcetera. Het gaat erom dat je de geluiden hoort van mensen die juist niet staan te trappelen om zich uit te spreken en daar horen dus ook voldoende vrouwen bij’, aldus We kunnen overigens natuurlijk nooit alléén maar burgerjury’s hebben, maar met een combinatie is de representatie is in elk geval veel beter.’