Uniek: drie gemeenteraden teruggeroepen van reces

Op Urk is vooralsnog alleen het presidium van reces teruggeroepen, maar in Gulpen-Wittem en in Vught ging het wel degelijk om de hele gemeenteraad. Een unieke gebeurtenis, aldus John Bijl, directeur van het Periklesinstituut. ‘Dit was billijk, maar het moet geen gemeengoed worden.’

'Dit gebeurt zelden'
‘Heel bijzonder’ noemde Bijl het twee jaar geleden toen de gemeenteraad van Westland van reces werd teruggeroepen om een in de krant verschenen vergunning, waar de raad nog geen besluit over had genomen. Dat moest wel, anders was de vergunning niet rechtsgeldig. ‘Een stupiditeit’, aldus Bijl. Gravend in zijn geheugen kan hij van vorig jaar geen geval oproepen van een teruggeroepen raad. Dit jaar is echter uniek: drie gemeenteraden moesten deze zomer terugkeren van hun reces.‘Het gebeurt zelden. Ik heb gezegd dat gemeentepolitiek niet over dingen gaat die urgent zijn, maar nu lijkt toch het tegendeel waar te zijn.’

Billijk
Bijl noemt alle drie gevallen ‘billijk’. ‘Ik begrijp in deze gevallen donders goed dat je haast wil maken.' In Gulpen-Wittem moest de gemeenteraad een coalitieakkoord goedkeuren en wethouders worden geïnstalleerd. ‘In een economische crisis wil je zo snel mogelijk een goed functionerend college.’ Op Urk kwam de wethouder plots in politieke problemen door de drugsvondst in een vrachtwagen van het bedrijf van zijn zoon, waar hij ook nog een onbezoldigde functie bleek te bekleden, waar het college naar verluidt niets van wist. De eerlijkheid gebiedt hier overigens te zeggen dat vooralsnog alleen het presidium is teruggekeerd van reces. In Vught bleek de raadsinformatiebrief onvolledig, want er stond niet in dat het college, ook in het reces, een verzoek tot schorsing van een voorlopige voorziening had gedaan.

Geen gemeengoed
‘Het zijn geen leuke kwesties, maar ze waren wel te vermijden’, aldus Bijl. ‘De raadsinformatiebrief kon vollediger, de Urkse wethouder had transparanter kunnen zijn en het college had niet hoeven vallen.’ De gemeenteraad terugroepen van (zomer)reces moet dan ook geen gemeengoed worden, vindt hij. Bijl denkt dat het terugroepen ook te maken heeft met het feit dat in de afgelopen maanden minder effectief en frequent is vergaderd door gemeenteraden. ‘Dat kwam door de digitale vergaderingen en corona. Het gemeentelijk beleid is nu spannender, maar de informatiepositie liet de afgelopen maanden veel te wensen over, zoals ook bleek uit de evaluatie van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Dat drugsvervoer ligt natuurlijk niet in de planning, maar de wethouder is wel mee gaan werken in het bedrijf in de coronatijd.’

Last resort
Niettemin verwacht en hoopt Bijl dat het terugroepen van reces niet vaker gaat voorkomen. 'Het is hopelijk niet nodig om vaker naar dit instrument te grijpen. Het klinkt wel spannend, dus het kan ook een politiek instrument worden, maar grijpen naar dit instrument moet mijns inziens een last resort zijn. De kans dat het debat afdrijft van de inhoud is groot. De machtskaarten zijn dan belangrijker dan dat het debat iets oplost. In Vught bood de wethouder excuses aan en was de kou uit de lucht. De pech is dat de datum van de aanstaande zitting ook in het reces valt. Toch zie je dat raad wel op zijn qui-vive is, als het college tijdens het reces controversieel handelt, dus was dit te billijken. Maar terugroepen van het reces is niet de enige oplossing of altijd het beste instrument. Als de politiek langs dat soort lijnen loopt, dan is er meer aan de hand.’

Morele plicht
Heb je eigenlijk als raadslid ook de morele plicht om terug te komen van reces? Ook als je ver weg op vakantie bent? ‘Eigenlijk wel’, vindt Bijl. ‘Maar je moet daar praktisch in zijn. Je komt bij elkaar als er beslissingen moeten worden genomen, maar als dat toch wel gebeurd en er unanieme steun is, dan maakt het niet uit of ze er allemaal zijn. Toch heb je hoe dan ook de morele plicht om terug te keren.’
Digitaal vergaderen is ook nog een optie. ‘Dat is gebeurd in coronatijd. In Landgraaf kon een raadslid dat in Oostenrijk zat gewoon meedoen.’ Maar in Gulpen-Wittem was het nu wel belangrijk dat men samenkwam en elkaar in de ogen kon kijken, aldus Bijl.

Vergoeding
Tot slot kan terugkomen van een verre bestemming ook in de papieren gaan lopen. ‘Maar de regeling rechtspositie decentrale politieke ambtsdragers laat het toe dat de gemeente de reiskosten vergoedt. Iedere gemeenteraad kan hierin zijn eigen regels maken. Geen vergoeding kan een drempel zijn om te komen en een vergoeding een stimulans, zeker als je wat verder weg op vakantie bent en jouw stem net van doorslaggevende betekenis kan zijn.’