Proeftijd ambtenaar hooguit nog twee maanden

De proefperiode voor ambtenaren gaat na 2020 fors omlaag: van maximaal twee jaar naar maximaal twee maanden. Dat is een gevolg van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren, Wnra.

De proeftijdaanstelling, zoals die nu nog geldt in het ambtenarenrecht, verdwijnt per 1 januari 2020, met de inwerking­treding van de Wnra. Ambtenaren en overheidswerkgevers krijgen dan te maken met een nieuw fenomeen: het proeftijdbeding. In de private sector is dat al decennia gemeengoed.

Dat is méér dan een andere benaming voor de proefperiode. Het doel van de proeftijd­aanstelling en het proeftijdbeding is echter hetzelfde: in deze periode kan – over en weer – worden bekeken of de werknemer wel geschikt is voor de functie waarop
hij heeft gesolliciteerd of waarvoor hij is gevraagd.

Verlenging onmogelijk
Eén van de grote verschillen tussen deze rechtsfiguren is de beoordelingsperiode voor de geschiktheid van de werknemer. Ambtenaren kunnen nu nog bij wijze van proef voor een maximale duur van twee jaar worden aangesteld. Na 2020 kan in een arbeidsovereenkomst met een ambtenaar alleen nog maar een proeftijdbeding van maximaal één maand worden opgenomen als de arbeidsovereenkomst is aangaan voor een periode van twee jaar of korter. Duurt de arbeidsovereenkomst twee jaar of langer, en bij een arbeidscontract voor onbepaalde tijd, dan mag het proeftijdbeding op z’n hoogst twee maanden duren. Een verlenging van de duur van de proeftijd is niet mogelijk. Een ambtenaarrechtelijke proeftijdaanstelling kan nu wel onder voorwaarden worden verlengd.

Vogelvrij
Van een nieuwe ambtenaar kan na 1 januari 2020 zonder pardon gedurende de proeftijd afscheid worden genomen. Alleen als de beëindiging in strijd is met het verbod op discriminatie kan de rechter het ontslag vernietigen. ‘Eigenlijk geldt na 2020 een vrijwel ongelimiteerde ontslagvrijheid voor de werkgever, dus ook voor de overheidswerkgever’, zegt Heleen van Soest, als advocaat verbonden aan Vijverberg Advocaten & Adviseurs in Zoetermeer. ‘Dat houdt in dat ambtenaren in hun eerste maand vogelvrij zijn. Dat zijn ze niet gewend.’

Minder sterke rechtspositie
Per saldo, zegt Heleen van Soest, lijken de waarborgen voor de beginnende ambtenaar – in zijn proeftijd – er op achteruit te gaan. ‘Hun proeftijdaanstelling was strikt gereglementeerd. Er werd goed getoetst waarom hij eventueel niet vast werd aangesteld en de ambtenaar kon daartegen in bezwaar. Dat alles geldt niet bij een proeftijdbeding opgenomen in een arbeidsovereenkomst die na 2020 voor ambtenaren gaat gelden. Dan moet de werkgever het doen met een proefbeding van in principe één maand. In die periode kun je misschien een paar keer koffie met elkaar drinken maar dat is feitelijk te kort om te beoordelen of iemand wel voldoet. Na een jaar kan de werkgever het contract beëindigen, zonder rechtelijke toets of dat jaar wel naar behoren is verlopen’, aldus
Van Soert. ‘In die zin is de rechtspositie van beginnende ambtenaren na 2020 minder sterk.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 16 van deze week (inlog)