Scepsis over collega’s grootst bij gemeenten

Van alle overheidssectoren wordt er in de gemeenten en gemeenschappelijke regelingen relatief het vaakst niet-integer gedrag ervaren. Dat blijkt uit het Werkonderzoek, een groot enquêteonderzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met CBS en ICTU. Voor het onderzoek zijn bijna 90.000 werkenden bevraagd over het werk. In totaal hebben er 37.903 respondenten deelgenomen. In het Werkonderzoek zijn ambtenaren stellingen voorgelegd over de integriteitsbeleving in het openbaar bestuur (de waarneming van niet-integer gedrag van collega’s), de integriteitsdruk (de druk van boven die ervaren wordt door medewerkers) en het oordeel over het integriteitsbeleid van de organisatie.

Ruim een op de zeven medewerkers in het openbaar bestuur (15 procent) is het (helemaal) eens met de stellingen dat collega’s er de kantjes vanaf lopen en dat collega’s fouten die zij maken proberen te verbergen. In gemeenten en gemeenschappelijke regelingen wordt dat gedrag relatief het vaakst ervaren, op de werkvloer op de departementen is de situatie niet veel beter. Bij de rechterlijke macht wordt er blijkens het onderzoek amper over dit type niet-integer gedrag geklaagd [zie grafiek].

Het percentage medewerkers dat het (helemaal) eens is met de stellingen over niet-integer gedrag is iets lager dan in 2019 en dat is volgens de onderzoekers positief. ‘Toen was 17 procent het (helemaal) eens met de stelling dat collega’s de kantjes ervan af lopen en iets meer dan 12 procent met de stelling dat collega’s de waarheid verdraaien tegenover hun leidinggevende’, constateren ze. Het aandeel medewerkers dat het (helemaal) eens is met de stelling dat collega’s de fouten die zij maken verbergen steeg overigens iets: van 14 naar 15 procent.’

Schendingen

Onderzocht werd verder of medewerkers in het openbaar bestuur een integriteitsschending waarnamen in 2021. Het overgrote deel (83 procent) geeft aan daar geen getuige van te zijn geweest In de rechterlijke macht (9 procent) zijn medewerkers het minst vaak getuige geweest van een schending. Vergeleken daarmee zijn bij gemeenten (19 procent) en gemeenschappelijke regelingen (20 procent) ambtenaren daar dubbel zo vaak getuige van geweest.

Het verstrengelen van belangen van werk en privé, het oneerlijk gebruik maken van personeelsregelingen en het misbruik maken en/of niet vertrouwelijk omgaan met gevoelige informatie worden het vaakst waargenomen In 2019 was het aantal getuigen van een integriteitsschending in het openbaar bestuur met 25 procent een stuk hoger. Die afname kan volgens de onderzoekers komen door het thuiswerken, zowel in 2022 als 2019.

Thuiswerken

Hoewel de integriteitsbeleving in 2022 ten opzichte van 2019 iets is verbeterd, is er volgens de onderzoekers toch nog werk aan de winkel: getuigen van integriteitsschendingen blijken een stuk minder tevreden over hoe hun organisatie reageert op schendingen en de mate waarin de organisatie haar best doet om schendingen te voorkomen. Maar ook daarbij plaatsen ze de kanttekening dat vanwege het thuiswerken in de coronaperiode het best zo kan zijn dat ambtenaren minder zicht hebben op integriteitsschendingen.