Ontdek onbewuste patronen in je werk met systemisch werken

Een bijdrage van Geerts & Partners

Soms loop je in je loopbaan steeds tegen dezelfde obstakels aan, zonder precies te weten waarom. Charlotte Merkx, Talentmanager bij Geerts & Partners, dook in deze vraag en schreef een blog over hoe systemisch werken helpt om onbewuste patronen en dynamieken te herkennen en doorbreken. Door inzicht te krijgen in waar jouw gedragingen en keuzes vandaan komen, kun je bewustere stappen zetten in je carrière.

Ooit gehoord van systemisch werk?

De coachingstechniek, systemisch werk, helpt je om je eigen gedragspatronen te herkennen, benoemen en – waar nodig – te veranderen. Ons eerste systeem, ons gezin van herkomst, laat een diepe blauwdruk achter. De dynamieken, loyaliteiten en interactiepatronen die we daar ontwikkelen, herhalen we vaak onbewust in latere systemen, zoals op het werk of in ons huidige gezin. Dit kan effectief zijn, maar soms staan oude patronen ons juist in de weg. De kunst is dan om bewust te kiezen voor ander gedrag.

Systemen en aangeleerd gedrag

Systemisch werken is gebaseerd op het idee dat we allemaal deel uitmaken van systemen waarin onbewuste patronen en dynamieken ons gedrag beïnvloeden. Charlotte onderzoekt samen met coachees hoe deze patronen in hun leven doorwerken. Charlotte: “Welk gedrag laat je zien? Waar komt het vandaan? En hoe kun je er bewuster mee omgaan?”

Vanaf het moment dat je geboren wordt, ben je onderdeel van systemen: je familie, je klas, je werkteam, je sportclub, de samenleving. Veel gedragspatronen ontstaan in onze eerste levensjaren. Wat ooit functioneel was, kan later beperkend zijn. Soms geven we patronen onbewust door aan volgende generaties, of nemen we verantwoordelijkheden op ons die niet van ons zijn. Dit kan zowel in privérelaties als op de werkvloer tot spanning leiden.

Systemisch werken helpt om dit te doorbreken. Door middel van tekeningen, poppetjes, attributen en opstellingen worden situaties visueel gemaakt. Charlotte: “Dit geeft inzicht in je eigen rol en hoe je je verhoudt tot anderen.” Coachees ervaren direct wat bepaalde dynamieken met hen doen. Dit inzicht creëert ruimte om te veranderen.

De vier principes van systemisch werken

Systemisch werken is gebaseerd op vier kernprincipes:

1. Balans in geven en nemen
   Een gezond systeem kent evenwicht. Als iemand alleen maar geeft en niets terugkrijgt, kan dit leiden tot onbalans en conflicten. Dit geldt zowel in families als op de werkvloer.
2. Erbij horen
   Iedereen binnen een systeem heeft recht op een plek. Onzichtbaarheid of buitensluiting zorgt voor verstoringen, wat kan doorwerken in hoe iemand zich in andere systemen gedraagt.
3. Ordening
   Een duidelijke rangorde binnen een systeem geeft rust. In families betekent dit dat ouders voor de kinderen gaan. In organisaties betekent dit dat hiërarchie en rolverdeling helder moeten zijn.
4. Erkennen wat er is
   Pas als je accepteert wat er is, ontstaat ruimte voor verandering. Ontkennen of onderdrukken van pijnlijke gebeurtenissen houdt patronen in stand.

Waarom systemisch werken bij loopbaanbegeleiding?

Systemisch werken is niet alleen waardevol bij persoonlijke ontwikkeling, maar ook bij loopbaanvragen. Werkpatronen en loopbaankeuzes worden vaak beïnvloed door (onbewuste) dynamieken uit het verleden.

Hoe helpt systemisch werken bij loopbaanbegeleiding?

• Het maakt duidelijk waarom je bepaalde keuzes maakt (of juist uitstelt)
• Het helpt om patronen te herkennen die je groei kunnen belemmeren
• Het geeft inzicht in je plek binnen een organisatie en hoe je daarin beweegt

Systemisch werken helpt je ontdekken waarom je steeds tegen dezelfde obstakels aanloopt en hoe je hier anders mee om kunt gaan. Door inzicht te krijgen in de diepere oorzaken van gedrag, ontstaat ruimte om bewustere keuzes te maken in je carrière.

Systemisch werken in de praktijk

Charlotte: “Ik coachte een vrouw die door hard werken een burn-out kreeg. Haar zus was vroeger veel ziek, waardoor hun moeder haar extra aandacht gaf. De vrouw probeerde zich, zonder dat ze zich daar bewust van was, te bewijzen door altijd hard te werken.” 
“Toen ze in conflict raakte met haar leidinggevende, voelde ze zich niet gezien. We onderzochten samen waar dit gevoel vandaan kwam. Uiteindelijk bleek dat ze haar hele leven al onbewust erkenning zocht – niet van haar leidinggevende, maar van haar moeder. Dit inzicht hielp haar om haar werkhouding te veranderen.”

Ook toepasbaar bij kleinere loopbaanvragen

Je hoeft niet vast te zitten in een zware situatie om baat te hebben bij systemisch werken. Ook kleinere vragen, zoals twijfels over een loopbaanswitch of onzekerheid over een functie, kunnen met deze methode onderzocht worden.