Hèt werkzame ingrediënt

Na voor de zoveelste keer te hebben gelezen over Hollands Kroon als lichtend voorbeeld van ‘anders doen bij organisatieontwikkeling’ bedacht ik – er is toch zo veel meer onder de ‘anders doen zon’! En daarbij; wat voor Hollands Kroon werkt hoeft voor andere veranderbehoeftige organisaties helemaal niet te gaan vliegen. Begrijp me niet verkeerd. Ik draag mijn West Friese streekgenoten een warm hart toe en ik ben best onder de indruk van hun aanpak. Maar in overheidsland hebben we gewoonweg last van het best practice virus. Eén indrukwekkend verandervoorbeeld en elke zichzelf respecterende ambtenaar moet er toch op z’n minst per touringcarbus naar toe zijn gereden om ‘het wonder’ met eigen ogen te hebben aanschouwd.

En ja, daar alleen maar kritisch over zijn is natuurlijk gemakkelijk roepen langs de zijlijn van onze Twitter-maatschappij. Wat dan wél te doen om te leren van andermans werkzame praktijken? Want het blijft een goed idee om te zien wat anderen doen en daar inspiratie voor je eigen organisatie, afdeling of team uit te halen. Maar laten we dan op z’n minst naar meer dan slechts één lichtend voorbeeld kijken. En bij elk voorbeeld dan proberen tot de kern te komen waarom dit of dat juist dáár zo goed werkt.

Dan komen we als vanzelf op de vraag op welke wijze het elders zou kunnen gaan werken. Als je dan toch aan tafel zit voor dit wat diepere gesprek, vraag dan ook eens door op de ‘total screw-ups’ die ongetwijfeld ook zijn gepasseerd. Fouten maken mag, als we er met z’n allen maar wel slimmer van worden.

Goed – dat is dus wat ik de komende maanden ga doen en waar ik in deze column over ga schrijven. Ik ga op bezoek bij collega’s en ondernemers - in overheidsland en daarbuiten - om te zoeken naar werkzame ingrediënten bij de veranderopgaven waar zij mee bezig zijn. Ik zal tijdens deze ronde langs de velden, vaak inzoomen op toegepaste leerinterventies. Niet alleen omdat dit mij als programmamanager leren en ontwikkelen het meest boeit. Vooral ook omdat verandering volgens mij altijd gepaard moet gaan met leren. Als je iets aan het leren bent, dan kom je in beweging ten opzichte van je oude overtuigingen. En als je aan het bewegen bent, dan is verandering al gaande.

De omgekeerde redenatie is dan dus ook van toepassing. Als er niks kan worden geleerd wordt de gewenste verandering ervaren als ‘hol’ en opgelegd. Voor velen van ons hét recept om alles gewoon lekker bij het oude te laten.

En van ‘dat oude’ willen we nu juist vaak af. Niet omdat het ons niks heeft gebracht, maar omdat te lang stilstaan nu eenmaal achteruitgang betekent. De wereld om ons heen verandert namelijk sowieso – daar zullen we ons toe moeten blijven verhouden.

Volgende keer in mijn eerste etappe: de (co)creatie van een gloednieuwe gemeenterol.\

Melissa Schouman (programmamanager leren & ontwikkelen bij De Amsterdamse School)