De Veranderkaravaan
Reorganisaties zorgen voor veel veranderingen bij de gemeentelijke organisatie.
‘Als ik even de aandacht mag. Uhmmm… we weten allemaal dat het niet goed gaat met het bedrijf. We moeten dus re-or-ga-ni-se-ren. Dat betekent dat er twee mensen uit moeten. Maar ja Henk, uuhh … we zijn nog maar met z’n tweeën dus uuhh … tja’
Zo’n vaart als in dit nieuwe radiospotje van Tempo Team zal het bij de gemeente Amsterdam met de personeelsreductie niet lopen. Maar ook mijn Amsterdamse collega’s en ik zullen de komende periode door onze bazen worden toegesproken over forse bezuinigings- en reorganisatieplannen. Het zal inmiddels niemand zijn ontgaan; het gewijzigde toekomstplaatje voor onze gemeente is getekend en de naar buiten gebrachte besparingscijfers zijn steviger dan ooit.
In 2014 moet er in totaal 304 miljoen minder aan de eigen organisatie worden uitgegeven. Het personeelsbestand zal volgens de huidige plannen eind 2016 zijn teruggebracht naar 12.000 fte; 3000 fte minder dan begin 2010. Een deel van die personele krimp wordt bereikt door verzelfstandiging van diensten en via natuurlijk verloop. Gedwongen ontslagen kunnen echter niet worden uitgesloten; in deze recente plannen zo’n 950 fte. Daarnaast worden de huidige 26 diensten teruggebracht tot 4 clusters en de 7 stadsdelen worden omgevormd naar compactere bestuurscommissies. De organisatiecultuur bij álle onderdelen moet overgaan van inspanningsverplicht naar resultaatverplicht.
Deze cijfers en voorstellen komen niet uit de lucht vallen. De ‘veranderkaravaan’ van Amsterdam is al een jaar of drie onderweg. Het begon destijds onder de pakkende titel Inzet op Herstel. Wethouder Van Poelgeest sprak de ruimtelijke sector toen al toe met: ‘zoals jullie hier nu voor mij staan, zo zal het er volgend jaar niet meer uitzien’. Daarna volgde het programma Amsterdam Financieel Gezond. En nu 1 Stad, 1 Opgave. Tot nu toe hadden Amsterdamse ambtenaren nog wel eens een ‘eerst zien en dan geloven’-houding. Of er dit keer nog zo laconiek zal worden gereageerd valt te betwijfelen.
Waar vorige planuitwerkingen vooral gingen over bezuinigingsmogelijkheden door slimmer samen te werken, wordt in de huidige plannen een flink aantal organisatieveranderingen voorgesteld. Minder loketten in de stad, kleine flexibele teams die in de plaats komen van grote diensten en bedrijfsvoering die zo veel mogelijk wordt gecentraliseerd. Vrijwel ieder organisatieonderdeel komt er binnen nu en het jaar 2016 anders uit te zien. Bijna elke functionaris krijgt met een nieuwe werkelijkheid van doen.
Die nieuwe werkelijkheid geldt misschien nog wel het meest voor onze directeuren. Waaraan geven zij straks nog leiding? Aan een groot cluster of een flexibel team? De tijd zal het leren. Op dit moment hebben zij het vooral druk met het toespreken van hun mensen. De één doet dat wat sussend en zal mogelijkheden blijven benadrukken – een ander brengt het misschien wat korter door de bocht. Maar allen zullen zij vertellen dat de plannen ingrijpend zijn. Dat de veranderkaravaan van Amsterdam nu écht in de stad is neergestreken.
Melissa Schouman @melissaschouman
p&o-projectmanager, gemeente Amsterdam
Immers, in de periode 2015 t/m 2020 gaan naar schatting 3 op de 8 ambtenaren met pensioen (babyboomers generatie). Indien je dat naast een planning voor personeelsreductie legt, hoef je helemaal niet uit te gaan van gedwongen ontslagen. Sterker nog, je hebt / krijgt een wervingsprobleem.
De sector verliest al snel aan aantrekkelijk imago (nullijn, sluitstuk vormen op de overheidsbegroting). De grote vraag is of de overheid nog wel een aantrekkelijke werkgever zal zijn voor de jongere garde in de toekomst.
En, zoals bij elke reductie, is het zo dat er snel bezuinigd wordt (de mooie 'quick wins') op personeel, maar het werk zich vooral opstapelt.... Enig realisme hierbij is hard nodig.