Arnhem in vijf jaar naar diverse, inclusieve organisatie

Het college van Arnhem wil dat het personeelsbestand binnen vijf jaar een afspiegeling vormt van de beroepsbevolking van de stad. Na de ‘discriminatieaffaire’ wil het stadsbestuur de knop omzetten en werk maken van aanbevelingen voor verbetering met een bestuursopdracht, een rapportage en een plan van aanpak.

Roer omgooien
Volgens het college zijn medewerkers zich dankzij het programma ‘Inclusief Arnhem’, dat loopt sinds 2018, beter bewust van inclusie en diversiteit en is dat terug te zien in de cijfers. Zo is de verhouding vrouw-man bijna 50-50, voldoet de gemeente met 40,2 banen voor mensen met een beperking aan de banenafspraak met het rijk en neemt het aantal medewerkers met een niet-westerse achtergrond toe: van 5,7 procent in 2018 naar 8 procent medio 2020. ‘Het gaat daarmee voorzichtig de goede kant op, maar laten we het roer nu echt omgooien’, aldus VVD-wethouder Jan van Dellen (personeel en organisatie).

Discriminatieaffaire
Dezelfde wethouder Van Dellen die in februari nog even in een lastig parket kwam vanwege de ‘discriminatieaffaire’ die draaide om hoe het college richting raad en ambtelijke organisatie was omgesprongen met een rapport van de Universiteit van Tilburg waaruit bleek dat mensen met een niet-westerse achtergrond juist minder kans maken op een baan bij de gemeente Arnhem. Van Dellen kreeg het voordeel van de twijfel van de raad en mocht zijn leven beteren. Maar wethouder inclusie Martien Louwers (PvdA) overleefde ternauwernood een motie van wantrouwen om deze zaak. Ze verloor het vertrouwen van toenmalig coalitiepartij D66, maar werd gered door Arnhem Centraal. Niet veel later werd D66 door het college ingeruild voor, inderdaad, Arnhem Centraal.

Diversity Officer
Louwers stelt nu dat het essentieel is voor het vertrouwen in de overheid ‘dat mensen zich in die overheid herkennen’. ‘Arnhem is een diverse stad. We gaan er dan ook voor zorgen dat die diversiteit weerspiegeld wordt in de gemeentelijke organisatie. Verschillen maken ons sterker.’ De gemeente moet dan een volwaardige, veilige werkplek kunnen bieden aan iedereen, ongeacht culturele achtergrond, levensbeschouwing, seksuele geaardheid, beperking, leeftijd en geslacht. Nu heeft Arnhem nog te weinig mensen met een niet-westerse achtergrond, weet het college. Daarom investeert het extra om deze groep en mensen met een beperking vaker binnen te halen. Een diversiteitsmanager moet zorgen dat de diversiteit op de werkvloer wordt vergroot. In het dossier voor de perspectiefnota is een claim ‘Diversity Officer  opgenomen van driemaal keer een ton in de eerste drie jaar. Daarnaast stelt het college vanaf 2021 structureel 50.000 euro beschikbaar voor een ‘inclusieve gemeentelijke organisatie’.

'Lat bewust hoog leggen'

Volgens Van Dellen legt het college de lat bewust hoog het gemeentepersoneel een afspiegeling van de stad te willen laten zijn. ‘We missen nu soms de juiste competenties en expertises om passende dienstverlening aan te bieden.’ Mede op verzoek van de raad bekijkt het college de mogelijkheid van een voorkeursbeleid. ‘Ook stimuleren we dat mensen uit alle delen van de samenleving solliciteren bij de gemeente en zorgen we dat mensen blijven en kunnen doorstromen in onze organisatie.’ In een aparte raadsbrief gaat Van Dellen wat dieper in op de diverse toezeggingen die zijn gedaan in het debat van 24 februari j.l. en op aanbevelingen van onderzoeksbureau Strated Consulting met als belangrijke pijler daarin het plan van aanpak naar een diverse, inclusieve gemeentelijke organisatie. Ook neemt hij aanbevelingen uit het rapport van de Universiteit van Tilburg onder de loep en beoordeelt welke wel, nog niet of onvoldoende zijn opgepakt. ‘We bepalen hiervan het nut en de noodzaak en nemen we op in het uitvoeringsplan.’

Betere informatievoorziening
De wethouder verwacht het plan van aanpak eind mei aan de raad te kunnen aanbieden. In de brief geeft Van Dellen alvast een doorkijkje naar welke zaken in het plan komt te staan. De aanbeveling van Strated Consulting om te zorgen voor een ‘meer ordentelijke bestuurlijke besluitvorming’ zal worden uitgewerkt en er wordt werk gemaakt van betere informatievoorziening en transparantie naar de raad, ‘waarbij de ruimte en veiligheid voor ambtenaren om vrijuit te adviseren gewaarborgd blijven’. Ook komt voorbij hoe het college invulling geeft aan de toezegging om ‘ambtelijke preadviezen bij raadsbrieven’ met de raad te delen en op de vraag of er voldoende politiek-bestuurlijke sensitiviteit is in de organisatie.

Tegenspraak
Verder constateerde Strated Consulting dat er ‘mogelijk sprake is van uiteenlopende visies van professioneel en integer handelen’. Het onderzoeksbureau vroeg zich af of ambtenaren voldoende ruimte zien voor tegenspraak. Het plan van aanpak moet ingaan op vragen als: kunnen ambtenaren vrijuit spreken en adviseren zonder te snel als lastig te worden gezien? Is er sprake van een veilige werkomgeving met voldoende checks en balances en ruimte voor tegenspraak? Zijn collegeleden voldoende kritisch en vragen ze door? En: hebben collegeleden voldoende ondersteuning? Tot slot staat het college in het plan van aanpak stil bij de vraag hoe je vertrouwen kunt herstellen en kunt zorgen voor een professionele samenwerking waarin iedereen de ruimte voelt om zich kritisch uit te spreken.