Coronacrisis redt Arnhemse wethouder

De avondklok was al voorbij, toen Arnhemse raadsleden eindelijk hun bed mochten opzoeken. Tot vijf uur ’s nachts duurde het raadsdebat waarin twee wethouders zich moesten verantwoorden voor de discriminatieaffaire. Wethouder Martien Louwers (PvdA) kreeg een motie van wantrouwen aan de broek die werd gesteund door coalitiepartij D66. Maar oppositiepartij Arnhem Centraal vond dat de stad er tijdens de coronacrisis geen gehavend stadsbestuur bij kon hebben, waardoor het vege lijf van de wethouder werd gered.

Gevoelig rapport
Het draaide woensdagavond om de vraag wanneer het college wist van een rapport van de Tilburg University, waaruit bleek dat mensen met een niet-westerse migratieachtergrond minder kans maken om bij de gemeente Arnhem aan de slag te gaan en als zij er werken minder verdienen. ChristenUnie-raadslid Nathalie Nede viel het op dat het rapport werd genoemd in het jaarverslag, maar vanuit het college werd het bestaan van het rapport eerst ontkend en daarna duurde het erg lang voor het boven water kwam. De omgang met de raad was op zijn zachtst gezegd niet transparant en uit het rapport van het door het college ingeschakelde bureau Strated Consulting naar de gang van zaken bleek dat de raad onjuist en onvolledig was geïnformeerd. Verder zouden ambtenaren zich onveilig voelen en zeggen dat zij geacht werden dingen op te schrijven die niet waar zijn.

'Geen intentie om rapport achter te houden'
Reden voor Nede om met vijf andere partijen, waaronder coalitiepartij D66, om volledige openheid van het college te vragen. Woensdag zou dan eindelijk alles op tafel komen. De SP liet bij monde van fractievoorzitter Gerrie Elfrink al van te voren weten dat de positie van de wethouders Van Dellen en Louwers ‘onhoudbaar’ was geworden. In een verklaring vooraf gingen beide wethouders alvast door het stof en boden excuses aan voor de gang van zaken. Nimmer hadden zij de intentie gehad om het rapport achter te houden. En Louwers gaf toe dat de raad onjuist en volledig was geïnformeerd door het college. Maar ze beloofden verbetering en hoopten tocht het vertrouwen van de raad te krijgen. Raadslid Nede werd bijkans bedolven onder de erkentelijkheid en dank voor haar volharding, ook vanuit de gemeenteraad. Ze bleef er stoïcijns onder en bestookte beide wethouders met meer kritische vragen.

Gerustgesteld
Louwers had het meeste moeite om zich te verdedigen, bijvoorbeeld waarom ze niet nader naar het rapport had gevraagd, toen ze het via de officiële weg (via de gemeentesecretaris) maar niet kreeg. Ze was geappt door een ambtenaar dat er een tweede versie was, maar wilde niet in een grijs circuit belanden en de ambtenaar behoeden voor problemen. Verder had ze begrepen dat het onderzoek niet was afgerond, maar dat er wel aanbevelingen waren en men daarmee aan de slag ging. Ze was ‘gerustgesteld’, al wist ze niet meer waardoor, en had daarom niet doorgevraagd. ‘Ik neem mezelf kwalijk dat ik niet heb doorgevraagd. Dat had ik moeten doen.’ Tijdens het negen uur durende debat kreeg ze een groot deel van de raad echter niet aan haar kant en steunde een ruime minderheid de motie van wantrouwen.

Pijnlijk
Ook de andere wethouder Jan van Dellen (VVD) kreeg een motie van wantrouwen en een motie van afkeuring te verwerken, waarin de eerste met een ruime meerderheid werd verworpen en de laatste met dezelfde krappe meerderheid als de motie van wantrouwen tegen Louwers: 20-17, waarbij moet worden opgemerkt dat twee raadsleden (van de PVV en PvdD) afwezig waren, anders was de uitslag mogelijk 20-19 geworden. Een zeer krappe meerderheid. Van Dellen kreeg het voordeel van de twijfel en kan door, maar voor Louwers moet de uitslag pijnlijk zijn. Ze heeft feitelijk enkel het vertrouwen van haar eigen partij, VVD en GroenLinks. De coronacrisis was een duidelijke reden om nu geen wethouders weg te sturen, bracht ook de VVD-fractie naar voren. Ze lijkt voorlopig in geleende tijd te leven.

D66
Coalitiepartij D66 gaf in de persoon van raadslid Mattijs Loor te kennen dat het college soms genoeg en soms te weinig probleembesef heeft laten zien en soms voldoende perspectief heeft geboden op verbetering en soms te weinig. ‘Wij keuren het handelen van wethouder Van Dellen af, maar zijn wel hoopvol op verbetering en hebben vertrouwen in de toekomst. Voor wethouder Louwers geldt dat helaas niet. Wij steunen de motie van wantrouwen.’

College kans geven
De sleutel lag zodoende bij Arnhem Centraal en fractievoorzitter Lea Manders gaf te kennen dat haar fractie erg had geworsteld met het dossier. ‘De gemeenteraad is scherp en kritisch, en terecht, en het college wordt steeds wolliger en gaat meer om de brei heen te draaien, misschien als reactie op de kritische raad.’ De wethouders zijn diep door het stof gegaan en dat was ook noodzakelijk, vindt ze. 'Het college heeft de belofte gedaan de raad meer te betrekken en proactief informatie te verstrekken. We willen het college de kans geven, ook vanwege de crisis waarin we verkeren. Het is geen best signaal aan de stad om iemand weg te sturen. We moeten kijken hoe we het vertrouwen weer op kunnen bouwen.’

Geen raadsenquête
Ook de motie voor een raadsenquête werd niet aangenomen (21 tegen). Het werd door coalitiepartijen (minus D66) gezien als een te zwaar middel dat volgens GroenLinks-fractievoorzitter Mark Coenders veel zou vragen van de gemeenteraad en de ambtelijke organisatie. Wel zouden onderdelen uit de motie kunnen worden meegenomen in een plan van aanpak voor verbetering. Moties voor een betere informatievoorziening naar de raad, meer oor voor klokkenluiders en een excuus van het college aan de stad voor de discriminatieaffaire werden wel aangenomen, al steunden coalitiepartijen VVD en PvdA die laatste niet.

Geen bijltjesdag
Het is cru dat een coronacrisis een belangrijke reden is voor het aanblijven van wethouder Louwers. Toch kwam deze wending ook niet helemaal uit de lucht vallen. In een brief aan het gemeentebestuur liet het BurgerServiceLab (BSL), een organisatie van actieve burgers en bewoners in Arnhem, weten dat de inhoud, diversiteit en gelijke behandeling in de personele organisatie, niet is gediend met 'bijltjesdag'. Het lijkt erop dat Arnhem Centraal deze oproep ter harte heeft genomen en de wethouder inclusie er daarom vooralsnog ‘bij mag blijven’.