Te veel beeldschermwerk voorspelt problemen

Thuiswerken biedt kansen voor nieuwe, gezonde gewoontes, maar brengt ook risico’s met zich mee. Wat zijn die risico’s en hoe kunnen we ze vermijden? ‘Voel je niet schuldig als je even van je bureau wegloopt om de was op te hangen.’ 

Gevarieerd
Uit de enquête over thuiswerken van Binnenlands Bestuur en de Radboud Universiteit, ontstaat een gevarieerd beeld van de gezondheidseffecten van het thuiswerken. Er zijn grote verschillen van persoon tot persoon. Marc van Veldhoven, hoogleraar werk, gezondheid en welzijn aan Tilburg University, herkent dat beeld: ‘Het is vooral interessant hoe individueel die patronen zijn. Voor sommigen is het nu makkelijker om een rondje te hardlopen omdat ze niet tot half zeven in de file staan. Anderen hebben het juist drukker omdat ze bijvoorbeeld kinderen moeten bijscholen.’

Grenzen
Hoewel dus niet iedereen met problemen kampt, is er wel een aantal gezondheidsrisico’s waarvoor thuiswerkers extra vatbaar zijn. Ten eerste: te lang doorwerken. ‘Je moet jezelf de rust geven’, zegt Derek Wanrooij, adviseur werk en gezondheid bij de provincie Gelderland. ‘Mijn indruk is dat mensen nu veel meer werken. Ze zijn kritisch naar zichzelf – werk ik wel voldoende? – en pakken daardoor onvoldoende rustpauzes. Terwijl dat heel belangrijk voor je is. Op kantoor doe je dat automatisch, nu we thuiswerken moeten we dat leren.’

‘Thuis gaan mensen eerder over grenzen heen’, weet ook hoogleraar Marc van Veld­hoven. ‘Op kantoor heb je vaak een dagplanning, gestructureerd rond meetings, sociale contacten en gezamenlijke pauzes. Bovendien is er een soort collectieve klok. Als iedereen om half zes naar huis gaat, dan krijg je een cue. En thuis heb je misschien niet eens in de gaten dat het al half zes is.’

Schermen
Vooral een overschot aan beeldschermwerk kan schadelijke effecten hebben. Sterker nog: de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) raadt aan om beeldschermwerk te beperken tot maximaal vier uur per dag en af te wisselen met andere taken. Dat is geen overbodige luxe, benadrukt Van Veldhoven: ‘Dat is gebaseerd op hele stapels langlopende, goede onderzoeken die laten zien dat, als mensen veel meer tijd doorbrengen achter een beeldscherm, dat problemen voorspelt. Zowel lichamelijk als mentaal.’

Ondanks dat is onze schermtijd de afgelopen decennia flink toegenomen. Met de vervanging van offline overleg door videovergaderingen zal die trend de afgelopen maanden ongetwijfeld verder doorgezet zijn. Terwijl juist beeldbellen extra vermoeiend is, waarschuwt Jan van Brero (accountmanager bij IZA, een grote zorgverzekeraar in de publieke sector): ‘We zijn steeds op zoek naar de emoties die mensen hebben, maar via beeld zijn die moeilijker te herkennen. Dat kost dus veel energie.’

Even gek doen
Ten slotte bestaat het risico dat we door het thuiswerken – omdat we meer werken, of omdat de dagelijkse gewoontes verstoord zijn – te weinig bewegen. Uit onderzoek van het Radboudumc bleek onlangs dat thuiswerkers tot wel twintig procent minder bewegen. Van Veldhoven: ‘Niet bewegen is echt een fors gezondheidsrisico.’

Om die risico’s te beperken hoeven we niet meteen tien kilometer te gaan hardlopen, denkt Van Brero. ‘Ik zou vooral zeggen: bedenk kleine dingetjes. Uiteindelijk telt het op. Doe een squat achter je bureau. Of loop, als het kan, een trap op en af als je naar de wc gaat. Voel je niet schuldig als je even van je
bureau wegloopt om de was op te hangen.’ Een andere aanrader van Van Brero: ‘Je kunt je laptop, bij gebrek aan een sta-bureau, ook op een strijkplank zetten.’ En zijn eigen favoriete oplaadmomentje, ontdekt dankzij het thuiswerken: ‘Even gek doen op de trampoline.’

Om variatie, ontspanning en beweging in de werkdag in te bouwen, hebben we structuur nodig. Waar die structuur op het kantoor veel meer collectief werd bepaald, zijn we nu op onszelf aangewezen. Het aanbrengen van structuur zal dan ook vooral vanuit het individu zelf moeten komen, zegt Van Veldhoven. Maar er ligt ook een taak voor werkgevers om informatie en training te bieden. ‘Het thuiswerken past goed bij mensen die zichzelf goed kunnen managen. Maar dat kun je ook leren.’

Dit artikel staat deze week in nummer 13 van Binnenlands Bestuur. Lees hier verder.