Eigen regie over vakantiegeld

Zelf bepalen wanneer de eindejaarsuitkering of het vakantiegeld wordt uitgekeerd. Na de waterschappen krijgen ook gemeenten vanaf 1 januari 2017 te maken met het Individueel Keuzebudget. ‘Het heeft nog wel wat om het lijf, deze omslag.’

De Vereniging Nederlandse Gemeenten is druk bezig met de voorbereidingen van het Individueel Keuzebudget. Er is wat respijt. Door juridische haken en ogen is de invoering een jaar uitgesteld tot 1 januari 2017. Projectleider implementatie IKB Gemeenten, Roelianne Wevers:  ‘De ervaringen die andere organisaties met het keuzebudget hebben zijn heel positief. Als medewerkers er eenmaal aan gewend zijn, willen ze het IKB niet meer kwijt.’

Deze flexibele manier om arbeidsvoorwaarden te gebruiken is een aanzet om de cao te moderniseren. Het Individueel Keuzebudget wordt gevormd door een aantal elementen van de jaarlijkse beloning samen te voegen. Vervolgens wordt daarvan elke maand een twaalfde deel aan de medewerker toegekend. Die kan maandelijks de keuze maken wat hij wil doen met het bedrag waar hij recht op heeft. Het is mogelijk het opgebouwde IKB-budget uit te laten keren in geld, om te zetten in vakantie-uren of te reserveren voor uitbetaling op een later moment in het jaar. Bij gemeenten bestaat het IKB onder meer uit de eindejaarsuitkering, de vakantietoelage en de levenslooptoelage.

De invoering van het IKB vraagt wel wat van de organisatie, waarschuwt de VNG. ‘Medewerkers moeten leren ermee om te gaan. Op dit moment hoef je niet na te denken over de datum waarop je de vakantietoelage en de eindejaarsuitkering krijgt. Dat is vastgelegd. Maar binnenkort ga je zelf financiële keuzes maken. Ook moeten gemeenten keuzemodules laten ontwikkelen, software bestellen waarmee medewerkers hun keuzes kunnen invoeren. Het heeft nog wel wat om het lijf, deze omslag.’

Pilotgemeenten
Volgens Roelianne Wevers is het zelf inrichten van je secundaire arbeidsvoorwaarden iets van deze tijd. ‘Als ambtenaar heb je meer regie en keuzevrijheid, maar wel binnen kaders. Al je vakantiedagen in geld laten uitkeren, dat kan bijvoorbeeld niet. Dat is wettelijk niet toegestaan.’

Enkele gemeenten wachten niet tot 2017 met het invoeren van het IKB, maar hebben zich gemeld als pilotgemeente voor 2016. Zwolle is een van hen, de afdeling P en O staat in de startblokken om de gemeenteambtenaren het keuzebudget voor te schotelen. ‘De reden dat we eerder willen beginnen is omdat we er qua automatisering klaar voor zijn,’ legt Ron Adriaans, projectleider IKB Zwolle, uit. ‘Het communicatietraject start in september als iedereen terug is van vakantie. Bij de VNG zijn er info-apps en presentaties beschikbaar en we pakken het uiteraard ook zelf op in de vorm van informatiebijeenkomsten. Het is belangrijk dat de mensen goed worden geïnformeerd. Als je zegt dat het vakantiegeld vervalt schrikken ze zich wezenloos. Maar dat bedrag komt weer terug in het IKB.’

Bij de waterschappen maken de collega’s al sinds 2012 gebruik van het persoonlijke budget. En tot volle tevredenheid, vertelt Ingrid Blom van de Unie van Waterschappen. ‘We hebben het Individueel Keuzebudget gekregen in de periode dat er geen ruimte was voor salarisverhoging. Dat we zelf de keuze konden maken om verlof in te richten voor vakantie, mantelzorg of ouderschapsverlof maakte wel wat goed. Stel dat je in februari op wintersport gaat, dan kun je het zo regelen dat je het geld alvast in januari en februari laat uitbetalen. En als je liever tussen kerst en oud en nieuw een paar dagen vrij bent, kun je dat ook van je budget kopen.’

Keuzebudget
Het keuzebudget bij de waterschappen is 20 procent van het loon. Dus bij een salaris van 3.000 euro krijg je per maand 600 euro bruto. Inmiddels kiest zo’n driekwart van de medewerkers zelf een of meerdere momenten dat het budget wordt uitgekeerd: vlak voor de zomervakantie, of in september als de kinderen weer naar school moeten. Een paar jaar doorsparen mag niet van de fiscus. ‘Maar dat geldt natuurlijk niet voor verlof’, zegt Blom. ‘Dat kun je kopen en nog jarenlang bewaren.’ Op 31 december 2014 stond er bij de waterschappen na extrapolatie 19,5 miljoen euro als voorziening op de balans voor verlof zonder vervaltermijn. Het gaat dan om ongeveer 550.000 verlofuren.

Voorwaarde voor het laten slagen van de toepassing van het IKB is dat het op een goede administratieve manier wordt verwerkt. Dat vergt inspanning van de werkgever. De regeling grijpt in op meerdere boekhoudsystemen, daarom kost het de nodige tijd om het IKB in je organisatie in te voeren. ‘Het systeem moet technisch en administratief het keuzebudget kunnen verwerken. Als je verlof koopt, dan wordt het van je salaris ingehouden. Maar dan moet je het ook op je saldo terugzien.’

Ingrid Blom van de Unie van Waterschappen heeft een tip voor gemeenten: ‘Neem de tijd om het zorgvuldig in te voeren en het goed te communiceren met je eigen medewerkers.’