Noodzaak of schaamlap

Al jaren kampen gemeenten met een tekort aan personeel. En omdat het werk voor de inwoners toch gedaan moet worden, geeft dat druk op de ambtelijke werkvloer – zowel in kleine als grote gemeenten. Aan welke knoppen kun je als organisatie draaien om daar op een verantwoorde manier mee om te gaan? Dat is het onderwerp van een serie waarmee we in dit nummer van Binnenlands Bestuur starten.

De ene gemeente verwacht de nood te lenigen door in te zetten op alternatieve manieren van werven. Een andere gemeente zoekt het in efficiënter werken. Weer een andere gemeente stelt haar ambities neerwaarts bij, omdat de eigen rekenkamer onderbouwd beargumenteerde dat niet alle voorgenomen plannen konden worden aangevangen zonder eerst voor extra handjes te zorgen. Ervan doordrongen dat niet alles kan – en zeker niet alles tegelijk – gaat het mes nu in veel projecten. Niet elk argument is overigens even valide om vanwege personeelstekorten scherper aan de wind te zeilen.

Neem het voorstel van een Nijmeegs raadslid om de onafhankelijke rekenkamer min of meer te ontzeggen alle benodigde documenten op te vragen ten behoeve van een onderzoek. De beantwoording daarvan zou de toch al overbelaste ambtenaren alleen nog maar meer werk bezorgen. Niet dat de betreffende ambtelijke organisatie nu zoveel werk had gemaakt van het leveren van de gevraagde informatie: de rekenkamer staakte het onderzoek zelfs omdat die antwoorden ondanks herhaaldelijke verzoeken uitbleven. Die wanhoopsdaad bracht de verantwoordelijk wethouder in het nauw.

Het raadslid dacht de wethouder – toevallig van dezelfde partij – uit de wind te moeten houden door het niet bedienen van de rekenkamer toe te schrijven aan de personeelskrapte in plaats van aan de ware reden: het niet op orde hebben van de documentatie. Om dat te maskeren, verweet het raadslid de rekenkamer – een instrument van en voor de raad – het overvragen van de ambtelijke organisatie in tijden van personeelskrapte. Zelden heb ik zo’n gelegenheidsargument horen bezigen ten koste van het recht op informatie van de raad, zeg gerust het democratisch proces.

Ik zal maar niet zeggen om welke fractie het gaat, want dat vinden ze bij D66 vast niet leuk.