De gemeenteambtenaar en zijn natuurlijke habitat

Families waarvan drie generaties ambtenaar bij dezelfde gemeente zijn. Volwaardige gemeenten met slechts acht ambtenaren in dienst. De gemeentehovenier die de burgemeester niet durft te groeten. Auteur Tessel Pollmann is gefascineerd door de gemeenteambtenaar en zijn natuurlijke habitat door de jaren heen. Ze schrijft momenteel een boek over deze publieke dienaar die in de afgelopen decennia heel wat grote en kleine revoluties doorstond. 

Kleine burgerij
‘Het wordt een zogenoemde oral history over de ambtenaar en zijn omgeving sinds de jaren zestig,’ verduidelijkt auteur Pollmann. ‘Mij viel op dat er vanuit historisch-sociologisch oogpunt veel geschreven is over groepen in de samenleving als arbeiders, vrouwen, vluchtelingen en dergelijke. Maar weinig over wat men vroeger de kleine burgerij noemde. Daartoe behoren zelfstandigen, maar ook ambtenaren bij de lokale overheid. Het eerste boek, over kleine middenstanders, is inmiddels af. 'Tijd dus voor die andere groep.’

Gepensioneerde ambtenaren
Tessel Pollmann (75), journalist en onderzoeker, interviewde voor haar huidige project al tientallen, voornamelijk gepensioneerde, gemeenteambtenaren uit het hele land. Verder verdiept ze zich in de materie door proefschriften van de studie Bestuurskunde te lezen, verslindt ze de boeken van de Bestuursacademie en is ze een vaste klant bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).

Apart slag
‘Burgers mopperen over ambtenaren en overheid in het algemeen,’ zegt Pollmann, ‘maar ik ben juist benieuwd hoe gemeenteambtenaren zelf hun werk en de omgang met de burgers en politiek zien. Ik wil uitvinden of ambtenaren een apart slag mensen is.’ Ze stelt zich daarbij vragen of er in de loop van de tijd veel veranderd is in de hiërarchie, of de vrijheid bij het invullen van regels en wetten. ‘Ik onderzoek of de overheid nog voldoende gezag heeft en of veel van het gemopper op de overheid terecht is of niet.’

Schrobbering
De gesprekken met gepensioneerde ambtenaren leveren volgens Pollmann aardige anekdotes op. Zo vertelt een gewezen voorman in de groenvoorziening dat hij zijn ogen naar de grond sloeg wanneer de burgemeester van de kleine gemeente passeerde. De notabele groeten zou hem immers op een schrobbering van zijn baas komen te staan. Sommige  gemeentewerkers in de buitendienst waren ook bang om alleen met personeelszaken te spreken. 'Ze voelden zich een verdachte, er ging daarom altijd iemand mee van de vakbond. Tot nog in de jaren zeventig,' aldus de auteur. 

Imago
Tessel Pollmann is nog lang niet klaar met haar project en spreekt voor haar boek graag nog meer ambtenaren uit alle geledingen van de gemeente: jonge, uitvoerende, beleid makende gemeenteambtenaren. Alles om een reëel beeld neer te zetten van de mannen en vrouwen die zich inzetten voor de lokale publieke zaak. ‘Dat standaardbeeld van de pietluttige, formalistische kantoormensen klopt minder dan ooit heb ik al gemerkt, dat imago is echt enorm achterhaald.’

(Anoniem) meewerken aan het boek? Aanmelden via boekstadhuis@gmail.com.