Ambtenaren worstelen met ‘publieke evenwichtsbalk’
Ambtenaren die hun recht op vrijheid van meningsuiting willen uitoefenen, maar vrezen voor gevolgen, kunnen op de ‘Publieke Evenwichtsbalk'.
De ‘Publieke Evenwichtsbalk’ is een krant voor ambtenaren die gebruik willen maken van hun recht op vrijheid van meningsuiting, maar zich zorgen maken over eventuele gevolgen als ze dat doen. De krant is donderdag gelanceerd door FNV Overheid.
In de knel
FNV Overheid-bestuurder Bea Bornstein ziet dat ambtenaren soms in de knel komen als zij voor hun mening uit willen komen. ‘Ambtenaren die werken voor de overheid hebben hart voor het algemeen belang. Ze leggen een ambtseed af waarin ze trouw beloven aan de publieke zaak. Maar ze zijn óók werknemers met rechten, zoals het recht op vrijheid van meningsuiting. Soms botsen die twee.’
Veel vragen
Het dilemma tussen het recht op je mening aan de ene kant, en de eed, wetten en regelgeving aan de andere kant noemt de vakbond ‘de publieke evenwichtsbalk’. Bornstein ziet veel ambtenaren ermee worstelen. ‘We krijgen er als vakbond veel vragen over. Mag ik me als ambtenaar op sociale media uitspreken over maatschappelijk gevoelige onderwerpen? Mag ik meelopen in een demonstratie? Is er een verschil als het onderwerp wel of niet valt binnen mijn aandachtsgebied of domein? Kortom; met welke risico’s moet ik als ambtenaar rekening houden? Mensen zien door de juridische bomen het bos niet meer.’
Elke situatie is uniek
De krant biedt handvatten zodat eenieder voor zichzelf kan bepalen of er kans is om van de publieke evenwichtsbalk af te vallen. ‘En áls daar sprake van is, wat daar dan de mogelijke rechtspositionele consequenties van zijn.’ In de krant wordt geen eenduidig juridisch advies gegeven, want elke situatie is uniek. ‘Dat maakt het voor ambtenaren zo lastig. Als ze van de evenwichtsbalk afvallen, kunnen ze bij hun werkgever op het matje worden geroepen, of met andere juridische consequentie worden geconfronteerd. Als vakbond zijn we er voor de rechtspositie en de arbeidsvoorwaarden van de ambtenaar. Daarbij hoort óók dat wij ambtenaren ondersteunen bij hun recht op vrije meningsuiting.’
In dit artikel wordt weer gerept over het hebben van een "hart voor het algemeen belang". Dat is mooi maar de werkelijkheid leert ons iets anders. Het zal niemand zijn ontgaan dat Nederland ten onder is gegaan aan de parlementaire enquêtes in de afgelopen decennia. Van alle ambtenaren die hebben geweten van de misstanden hadden er maar erg weinig "hart voor het algemeen belang" gezien het aantal dat er melding van heeft gemaakt. Om van de waarde van hun afgelegde Belofte of Eed maar te zwijgen.
“We waren bang voor de consequenties” zal het verweer zijn. Ik geloof dat ook want je zal maar door de overheid op een zwarte lijst worden gezet, daar word je niet blij van. En daar ligt dan ook weer de essentie van dit verhaal. Het kan niet zo zijn dat jij je klacht of opmerking bij de organisatie neerlegt waarover je die klacht of opmerking plaatst. Dat is werkelijk uit den boze maar in Nederland de gewoonste zaak van de wereld.
Een onafhankelijke organisatie zou dat moeten doen en de mensen over wie de klacht of opmerking is geplaatst zouden even op vakantie moeten totdat het onderzoek is afgerond. “De overheid komt tot stilstand dat kan helemaal niet” zal het verweer wel zijn. Ik heb liever een niet werkende overheid dan een overheid die haar burgers bedonderd uit naam van het “algemeen belang”. Daarom vraag ik het FNV zet daar nu op in, een strakke regeling voor elke ambtenaar die een melding maakt hoeft er niemand meer bang te zijn of ze iets wel of niet mogen zeggen.