Diversiteit in gemeenteraden blijft nog steeds achter

In 2023 had 5,9 procent van de raadsleden een migratieachtergrond. Dat is ongeveer hetzelfde percentage dat gevonden werd in 2016: 6 procent. Ter vergelijking: in heel Nederland is het 25,2 procent. Vooral kleine gemeenten zouden extra aandacht moeten besteden aan vertegenwoordiging van mensen met een migratieachtergrond en kandidaatstellingsproblemen die ermee samenhangen.

Hoogst in grote steden

Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het percentage gemeenteraadsleden met een migratieachtergrond is het hoogst in de grote steden. In de G32 is het 14,6 procent, in de G10 komt het uit op 21 procent en in de G4 zelfs op 31,7 procent). Ter vergelijking: het percentage mensen met een migratieachtergrond in de hele G32 is 37,7 procent, in de G10 is het 46,2 procent en in de G4 komt het uit op 53,3 procent.

Noord- en Zuid-Holland

In de provincies scoren Noord- en Zuid-Holland (resp. 9,1 en 8,5 procent) en Flevoland (8,5 procent) het hoogst. Hier zijn ook de hoogste percentages in de bevolking met een migratieachtergrond, maar ook gemeenten waar politieke partijen toegankelijker lijken voor politici met een migratieachtergrond en waar er naar verhouding meer kandidaten per beschikbare zetels beschikbaar zijn. In de provincies Friesland en Drenthe zijn de percentages gemeenteraadsleden met een migratieachtergrond het laagst (resp. 2,8 en 1,7 procent), wat ook geldt voor het percentage in de samenleving (resp. 10,8 en 10,9 procent).

Turkse achtergrond

Gekeken naar specifieke migratieachtergrond zien de onderzoekers in vrijwel alle provincies en in de grote steden hogere percentages gemeenteraadsleden met een Turkse migratieachtergrond. Dit komt overeen met eerder landelijke onderzoek en in Amsterdam. Verder zien de onderzoekers vooral in de grote steden (G4 en deels ook G10) een relatief hoog percentage gemeenteraadsleden met een migratieachtergrond uit de categorie ‘overig’, dus anders dan Turks, Marokkaans of Surinaams. In de G4 is dit 13,9 procent en in de G10 is het 7,1 procent.

Linkse partijen

Verder blijkt dat linkse partijen het hoogste percentage politici met een migratieachtergrond hebben. Ook valt het hoge percentage op van vrouwelijke gemeenteraadsleden met een migratieachtergrond bij BIJ1 (100 procent) en het relatief hoge percentage mannelijke gemeenteraadsleden met een migratieachtergrond bij DENK (86,4 procent). Verder is 43,8 procent van de raadsleden met een migratieachtergrond een vrouw, wat een lager percentage is dan dat de onderzoekers eerder in onderzoek naar de landelijke politiek tegenkwamen.

Kleinere gemeenten

De onderzoekers concluderen dat er voornamelijk in kleinere gemeenten extra aandacht nodig is voor de ‘descriptieve’ vertegenwoordiging van Nederlanders met een migratieachtergrond en de ‘kandidaatstellingsproblemen’ die onderzoekers Boogers en Voerman daar in 2018 signaleerden, en dat ook voor vrouwelijke gemeenteraadsleden lijkt te gelden. ‘Het verhogen van het aantal kandidaten in die gemeenten zou een beleidsprioriteit moeten zijn.’