Niet kunnen werken, wel sushi bezorgen

Met onderzoekers die optreden als mystery guests en met cameraobservatie wordt een ambtenaar betrapt: hoewel hij arbeidsongeschikt is, helpt hij zijn vrouw met het bezorgen van sushi. Mag de gemeente dergelijke middelen inzetten?

Juridisch adviseur Jos Boorden* (gemeente Rotterdam) verricht sinds januari 2019 geen werkzaamheden meer. Te veel last van zijn arm, dat doortrekt naar schouder en rug. Zegt hij. B&W zien het anders: een integriteitsgeval. Hij heeft, aldus het college, nevenwerkzaamheden verricht voor het bedrijf van zijn vrouw, terwijl hij volledig arbeidsongeschikt was. Hij had zijn leidinggevende daarvan niet op de hoogte gebracht en hij had geen toestemming van de bedrijfsarts. Ook heeft hij een onjuiste voorstelling van zaken gegeven over zijn fysieke beperkingen, met name over het gebruik van zijn rechterarm. Tot slot heeft hij onjuist en inconsequent verklaard over het autorijden en de nevenwerkzaamheden. Hij wordt disciplinair ontslagen, wat hij aanvecht bij de rechtbank Rotterdam.

Boorden heeft er grote moeite mee hoe zijn gedragingen zijn onderzocht. Zo zijn er camera’s ingezet om hem te observeren. Niks mis mee, vindt de gemeente: in het Protocol Onderzoek Vermoeden Misstand en Integriteitsschending staat hoe dit moet worden uitgevoerd, en ook de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) geeft aan hoe en wanneer cameraobservaties kunnen worden ingezet. Volgens de rechtbank hadden B&W in dit geval een gerechtvaardigd doeleinde om heimelijke cameraobservaties in te zetten, en dat voldeed aan alle eisen.

Ook de inbreuk op Boordens privacy bleef binnen het toelaatbare. Dergelijke cameraobservaties zijn toelaatbaar bij een vermoeden van plichtsverzuim op het gebied van nevenwerkzaamheden, bepaalde eerdere rechtspraak.

Dat vermoeden ontstond toen werd ontdekt dat Boorden, tijdens zijn ziekte, voor het bedrijf van zijn vrouw met de auto sushi bezorgde. Er werd een integriteitsonderzoek gestart dat Boordens gedrag niet mocht beïnvloeden. Daarom waren camera’s toegestaan, en ook dat de onderzoekers als mystery guests bestellingen plaatsten om zo bevestigd te krijgen dat Boorden als bezorger werkte.

De rechtbank acht het voldoende aannemelijk dat Boorden telefonisch contact met klanten heeft gehad. Zo heeft hij gebeld met de onderzoeker, die zich als klant voordeed, om door te geven dat een gerecht was vergeten waardoor de bestelling later zou worden bezorgd. Boorden zelf had laten weten ‘zeer incidenteel’ sushi te bezorgen maar ook dat hij het gemiddeld twee à drie keer per week deed. Dat is méér dan ‘zeer incidenteel’. Wisselende verklaringen alleen al kunnen plichtsverzuim opleveren.

Minstens zo serieus zijn Boordens verklaringen waarom hij niet kon werken: te veel pijn aan zijn rechterarm, maar ook aan heup, rug, schouder en hals. Hierdoor zou hij geen auto kunnen rijden. Daarmee heeft hij zijn werkgever een vertekend beeld van de werkelijkheid gegeven, want hij was wél in staat sushi te bezorgen, per auto.

Conclusie is dat Boorden nevenwerkzaamheden heeft verricht, dat niet heeft gemeld en er niet correct over heeft verklaard. Dat levert ernstig plichtsverzuim op, aldus de rechtbank (uitspraak 17 december 2021). Het college was bevoegd om hem te ontslaan, omdat de aan hem te stellen eisen aan integriteit en betrouwbaarheid onherstelbaar zijn geschaad. Een waarschuwing hoefde niet aan het ontslag vooraf te gaan.

Dat Boorden nog klaagt dat dit gedrag hem niet kan worden verweten omdat integriteitsregels op intranet stonden – volgens hem een onlogische plaats – mag hem niet baten. Juist van een juridisch adviseur mag worden verwacht dat hij de regels kent.

* De naam is gefingeerd.
ECLI:NL:RBROT:2021:13218