Werk was eerst wel, en later niet buitensporig

Omdat de werkomstandigheden van een ambtenaar ‘buitensporig’ zijn, wordt een salariskorting teruggedraaid. Als de ambtenaar later om schadevergoeding verzoekt, vindt het college de werkomstandigheden niet meer buitensporig. Kan het college die switch maken?

Buitensporig’ zijn de werkomstandigheden waarmee Annegien Eibert*, die een leidinggevende functie heeft bij de gemeente Tynaarlo, te maken krijgt. Daarom meldt zij zich ziek. Twee jaar later kort het college 10 procent op haar bezoldiging, conform de arbeidsvoorwaardenregeling.

Daartegen verzet ze zich en krijgt gelijk: ook het college vindt dat ze in buitensporige werkomstandigheden heeft verkeerd die haar arbeidsongeschiktheid hebben veroorzaakt. Haar salaris wordt volledig doorbetaald, tot de dag dat haar arbeidsongeschiktheid leidt tot ontslag.

Dan stelt Eibert het college aansprakelijk voor materiële en immateriële schade die zij heeft geleden als gevolg van psychische klachten die door het ‘buitensporige’ werk zijn veroorzaakt. Die claim wijst het college af, van buitensporige werkomstandigheden was immers geen sprake. Een procedure bij de rechtbank Noord- Nederland levert voor haar niets op, ze stapt naar de hoogste ambtenarenrechter.

De Centrale Raad van Beroep wijst op de zorgplicht die een bestuursorgaan heeft tegenover ambtenaren. Die zorgplicht ziet ook op het voorkomen van werkomstandigheden die psychisch ziekmakend zijn. Factoren die de schade zouden hebben veroorzaakt, moeten wel worden geobjectiveerd: er moet worden gekeken of een ‘gemiddelde’ ambtenaar daar ook last van zou hebben. Het is de ambtenaar die aannemelijk moet maken dat die buitensporige factoren zich hebben voorgedaan.

Volgens Eibert mag het college niet opnieuw aan het buitensporigheidsvereiste toetsen: dat het werk buitensporig was stond al vast toen het college besloot de salariskorting terug te draaien. Dan kan het college niet zeggen, nu ze schadevergoeding eist, dat het werk níet buitensporig was. Daar gaat de Raad niet in mee.

Het eerste besluit (geen korting op bezoldiging) staat vast, het heeft formele rechtskracht. Maar die rechtskracht heeft betrekking op de rechtsgevolgen van dat besluit, niet op feitelijke en juridische oordelen die daaraan ten grondslag liggen. Nu het college de claim moest beoordelen, mocht het opnieuw bekijken of de werkomstandigheden buitensporig waren. Niet dus, vindt het college. Ze moet aantonen dat haar werk wél een buitensporig karakter had.

Het is voor de Raad duidelijk dat Eiberts werk niet gemakkelijk was. Dat kwam vooral door een ondergeschikte, die afspraken niet nakwam, grenzen van de autoriteit opzocht, weinig constructief maar wel manipulatief was.

Dat betekent niet dat Eiberts werkomstandigheden – naar objectieve maatstaven – een buitensporig karakter droegen. Van een leidinggevende mag worden verwacht dat deze met dergelijk gedrag van een ondergeschikte kan omgaan en daarnaar kan handelen. Eibert zegt wel dat zij haar ondergeschikte regelmatig op zijn gedrag heeft aangesproken, maar dat heeft zij niet schriftelijk vastgelegd. Daarmee heeft Eibert geen gericht traject ingezet om het functioneren van die ondergeschikte te verbeteren.

Dat haar eigen leidinggevende niet goed functioneerde, betekent niet dat Eibert met haar problemen bij niemand terecht kon. Zo heeft ze zich tot de gemeentesecretaris gewend, die vrijwel direct maatregelen nam, onder andere door de ondergeschikte van Eibert te schorsen en later door zijn aanstelling te beëindigen. Die kwestie haalde de media, waarbij ook de naam van Eibert werd genoemd. Vervelend voor haar maar dat maakt haar werkomstandigheden niet buitensporig.

Nu Eibert niet aannemelijk heeft gemaakt dat de werkomstandigheden objectief bezien buitensporig waren, krijgt ze geen schadevergoeding.

* De naam is gefingeerd.
ECLI:NL:CRVB:2022:2781