Terugvorderen van te veel betaalde toelage

Een ambtenaar van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat kreeg ten onrechte een woonwerkverkeervergoeding. Hijzelf en zijn werkgever deden er niets aan dit stop te zetten. Waarom moet hij, als de minister aan de bel trekt, het volle pond terugbetalen?

'In de clinch' is een rubriek waarin jurist/columnist Michel Knapen actuele zaken in het ambtenarenrecht belicht. 

Dat was even slikken voor Han Bezuiden*, werkzaam bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Hij wordt per 1 februari 2012 benoemd in een nieuwe functie en verliest dan zijn vaste toelage voor onregelmatige diensten, waar hij in een vorige functie nog recht op had. Tijdens een controle in 2013 wordt ontdekt dat hij nog steeds toelagen ontvangt, en dat hij gebruikmaakt van een dienstauto, dit terwijl hij ook een woon-werkverkeervergoeding krijgt.

In februari 2015 vordert de minister een bedrag van 16.766 euro terug aan onverschuldigd betaalde toelagen en woon-werkverkeervergoeding. Later wordt dat, na bezwaar van Bezuiden, verlaagd naar 10.767 euro. Een bedrag van 2.170 euro heeft betrekking op de woon-werkverkeervergoeding. Bezuiden legt zich neer bij de terugbetaling van de toelagen, maar niet bij die van de woon-werkvergoeding. Hij vecht dat aan bij de rechtbank Rotterdam.

Die vindt dat Bezuiden (actief) onjuiste informatie heeft verstrekt, wat heeft geleid tot dit gedoe. Van een ambtenaar mag worden verwacht dat hij zijn financiële aanspraken controleert en handelt als deze niet blijken te kloppen. Bezuiden had redelijkerwijs kunnen weten dat hij geen aanspraak meer had op de woon-werkverkeervergoeding toen hij zijn dienstauto kreeg. Hij had dit bij zijn leidinggevende kunnen navragen en zelf actie moeten ondernemen om de vergoeding te beëindigen. Dat Bezuiden dit niet heeft gedaan, kan hem worden verweten.

Echter, in de informatiebrief voor ambtenaren met een dienstauto staat dat het management verantwoordelijk is voor het juist toepassen van de regelgeving. Ook voor de minister en Bezuidens leidinggevende was het duidelijk dat de woon-werkverkeervergoeding niet meer aan hem moest worden uitbetaald. Het ten onrechte doorbetalen van de woon-werkverkeervergoeding is niet enkel door Bezuiden ontstaan, daarom is een terugbetaling over vijf jaar te veel: terugbetalen over twee jaar is voldoende.

De minister gaat in hoger beroep, en stelt dat Bezuiden zelf verantwoordelijk was voor een juiste registratie van zijn aanspraken. Omdat hij de registratie niet heeft gecontroleerd en ook geen andere actie heeft ondernomen om de onjuiste verstrekking van de woon-werkverkeervergoeding te stoppen, ligt de schuld wel degelijk bij Bezuiden en mocht de minister een terugvorderingstermijn van vijf jaar hanteren.

De Centrale Raad van Beroep wijst in zijn uitspraak van 21 maart 2019 op vaste rechtspraak: wist de ambtenaar (of had hij redelijkerwijs kunnen weten) dat hij te veel ontving, dan moet hij over twee jaar terugbetalen. Is er sprake van ‘toedoen’ door de ambtenaar, dan mag hij over vijf jaar terugbetalen. De vraag is: is de onverschuldigde betaling ontstaan door zijn toedoen? De Raad vindt, net als de minister, van wel. Bezuiden had zelf actie moeten ondernemen om de woon-werkverkeervergoeding stop te zetten en dat hij heeft nagelaten dit te doen. Dit nalaten is volgens vaste rechtspraak aan te merken als ‘toedoen’.

Dat ook de minister (lees: het management) een verantwoordelijkheid had bij een juiste toepassing van de regels en zich desondanks langdurig passief heeft opgesteld, maakt verder niet uit. Het is de nalatigheid van Bezuiden waardoor de onverschuldigde betaling is ontstaan en niet (mede) de nalatigheid van de minister. Daarom kan de minister over vijf jaar het bedrag terugvorderen.

* De naam is gefingeerd.
ECLI:NL:CRVB:2019:1126