Wie vaak porno kijkt schaadt vertrouwen

Een ambtenaar van de Belastingdienst wordt betrapt op het kijken van porno onder werktijd. Zijn verweer: het is de eerste keer dat hij dat doet. Hij biedt excuses aan en betuigt spijt. Waarom toch de zware sanctie van onvoorwaardelijk ontslag?

'In de clinch' is een rubriek waarin jurist/columnist Michel Knapen actuele zaken in het ambtenarenrecht belicht. 

Pijnlijk was het zeker, op die 30e augustus, nu twee jaar geleden. Henk Kasters* was ‘aan het werk’ op zijn dienstlaptop, maar werd door een collega betrapt op het kijken naar pornografische afbeeldingen – nota bene in het bijzijn van een cliënt. Na een gesprek tussen Kasters en zijn leidinggevende wordt hij geschorst.

Kasters, medewerker van de Documentaire Informatiedienst bij de Belastingdienst, kon na het heterdaadje niet anders dan toegeven dan het was gebeurd. Maar ja, hij had het nooit eerder gedaan, dus die schorsing voelt wel erg zwaar. Echter, als zijn internetgeschiedenis wordt onderzocht, dan blijkt dat Kasters tussen oktober 2016 en september 2017 – dus ook nog ná de heterdaad betrapping – op zijn werklaptop regelmatig pornosites bezocht. Met een speciale interesse voor zeer extreme afbeeldingen van onthoofdingen, kannibalisme, extreem geweld, incest en seks met jonge meisjes.

Voor zijn hoogste baas, de staatssecretaris van Financiën, is dat voldoende om de schorsing om te zetten in een onvoorwaardelijk ontslag. Er is sprake van ernstig plichtsverzuim omdat Kasters tijdens werktijd, op een diensteigendom, naar porno keek terwijl hij wist dat er collega’s of cliënten konden binnenkomen. Daarnaast heeft Kasters gelogen over hoe vaak hij porno keek en bovendien is hij daardoor een zeer aanzienlijk deel van zijn werkbare tijd op kantoor niet aan het werk geweest. Hem wordt extra aangerekend dat hij ook na de heterdaad pornosites bleef bezoeken.

Kasters vecht het ontslag aan, hoewel hij toegeeft dat hij heeft gedaan wat hem wordt verweten. Een onvoorwaardelijk ontslag vindt hij echter een te zware straf. Hij heeft immers excuses gemaakt, ervaart veel pijn, verdriet en vernedering, zit al lang thuis en is wel voldoende gestraft door de schorsing. De rechtbank Noord-Nederland haalt er de relevante regelgeving bij. Het Algemeen Rijksambtenarenreglement bepaalt dan een ambtenaar zich dient te gedragen zoals een goed ambtenaar betaamt (porno kijken valt er niet onder). Zo niet, dan kan hij disciplinair worden gestraft. Verder is in de Gedragscode Integriteit Rijk opgenomen dat bekijken van pornografische, aanstootgevende of (seksueel) intimiderende afbeeldingen verboden is. En in de Personele Uitvoeringsbepalingen Belastingdienst staat dat het uitdrukkelijk niet is toegestaan om actief pornografisch of gewelddadig materiaal te bekijken of op de werkplek aanwezig te hebben. Ook de rechtbank spreekt (uitspraak 14 augustus 2019) van verwijtbaar plichtsverzuim. Kasters heeft dan wel aangegeven dat hij verslaafd is aan porno, maar dat heeft hij niet onderbouwd, zodat de rechtbank daar niet verder op ingaat. Maar is het ontslag niet een te zware sanctie? De rechtbank telt op: frequent pornosites bezoeken, niet de waarheid spreken, veel werktijd verliezen. De staatssecretaris mocht erop vertrouwen dat Kasters de werklaptop niet zou gebruiken voor het bezoeken van sekssites. Hij heeft dat vertrouwen in ernstige mate geschaad.

De rechtbank neemt mee dat hij – dan 28 jaar in dienst – bewust het risico heeft genomen dat ook collega’s en anderen op zijn beeldscherm konden meekijken. Kasters’ gedragingen staan, alles bij elkaar genomen, zo op gespannen voet met wat van een integere ambtenaar mag worden verwacht, dat van onevenredigheid van het ontslag geen sprake is. Kasters’ excuses, spijtbetuiging en vernedering doen niet meer ter zake.

* De naam is gefingeerd.
ECLI:NL:RBNNE:2019:3630