Even sprankje hoop op transitievergoeding

Dat deze Rhedense zwemleraar de laan uitvloog, kon eigenlijk niet anders door zijn grensoverschrijdend gedrag. Toch wordt het even spannend: krijgt hij desondanks een transitievergoeding?

Veel discussie over wat zich had voor gedaan in een van de zwembaden van de Gelderse gemeente Rheden was er eigenlijk niet. Zelfs zwemleraar Toon Herikhuis* zag er weinig heil in om te ontkennen waarvan hij wordt beschuldigd: ongewenste gedragingen, inclusief seksuele intimidatie. 

Herikhuis heeft gedurende 3,5 jaar app-contact onderhouden met een veertig jaar jongere collega. In die appjes stelde hij impertinente vragen, maakte seksuele en dubbelzinnige toespelingen, vertoonde flirterig gedrag en deed (halve) liefdesverklaringen. Hoewel die avances niet werden beantwoord, ging Herikhuis er toch mee door. Hij heeft geprobeerd deze jonge vrouw op haar wang te kussen, waar zij niet van gediend was. In het zwembad heeft hij een keer met zijn hand de binnenkant van haar bovenbeen aangeraakt. 

Tegen een andere jonge vrouw, een stagiaire, heeft hij eens gezegd naar haar billen te kijken in plaats van de manier waarop zij les geeft – daarvoor heeft Herikhuis zich wel geëxcuseerd. En hij is een (seksuele) relatie aangegaan met de moeder van kinderen aan wie hij zwemles gaf. 

Allemaal onacceptabel, oordeelt de gemeente, die de kantonrechter verzoekt de arbeidsovereenkomst te ontbinden. Wie zich niet gedraagt zoals het een goed werknemer betaamt – door zich schuldig te maken aan (seksueel) grensoverschrijdend gedrag – moet gewoon vertrekken. 

Herikhuis is, zoals juristen dat noemen, tekortgeschoten in de nakoming van de arbeidsovereenkomst – dat is wanprestatie. Herikhuis zelf vindt ook dat hij zich ‘afkeurenswaardig’ heeft gedragen, maar ontbinding van de arbeidsovereenkomst noemt hij een te zware sanctie. Moet hij toch vertrekken, dan wil hij een transitievergoeding – hoeveel, dat staat niet in de uitspraak.

Een verzoek tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst op grond van wanprestatie is slechts mogelijk als die wanprestatie ‘ernstig’ is te noemen. Van belang is dat Herikhuis niet alleen werknemer is maar ook ambtenaar. Het is vaste rechtspraak dat van overheidswerknemers een extra mate van betrouwbaarheid, zorgvuldigheid en integriteit mag worden verwacht. Herikhuis erkent dat hij die gedragingen heeft begaan, en dat was niet voor het eerst. 

Enkele jaren eerder had hij ook al een grens overschreven door een ongepaste opmerking te maken tegen een student- stagiaire – ook aan haar had hij een excuusbrief geschreven. Hij was, zo vat de kantonrechter het samen, een gewaarschuwd man. Zeker door zijn senioriteit had hij een voorbeeldfunctie ten opzichte van jongere collega’s. De gedragingen zijn zo ernstig dat Herikhuis ook zonder beleidsregels of reglementen (die de gemeente niet heeft) had moeten weten dat hij fout bezig was. Het ontbindingsverzoek wordt toegewezen – geen verrassing. 

De kantonrechter biedt nog een theoretische kans op een transitievergoeding. De Hoge Raad overwoog in 2020 dat bij een ontbinding op grond van wanprestatie geen aanspraak kan worden gemaakt op een transitievergoeding, maar die uitleg spreekt de kantonrechter niet aan. De werkgever is immers een transitievergoeding verschuldigd is als de arbeidsovereenkomst op verzoek van de werkgever is ontbonden (dat is hier aan de hand), dus óók bij een ontbinding wegens wanprestatie. 

Maar dat sprankje hoop op een transitievergoeding drukt de kantonrechter direct weer de kop in: op die regel bestaan uitzonderingen, bijvoorbeeld als het eindigen van de arbeidsovereenkomst het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen van de werknemer. En precies dat doet zich hier voor, hij krijgt geen transitie vergoeding. 

* De naam is gefingeerd. 
ECLI:NL:RBGEL:2024:5621