Ambtenaar beschuldigt college van ‘terreur’

Een ambtenaar beschuldigt haar werkgever van burgerterreur – en erger. Als het college haar gedrag en houding beu is, wordt ze ontslagen. Heeft ze recht op een compensatie bovenop de na-wettelijke uitkering?

Als Mette Baswijk* bijna twintig jaar bij de gemeente Lelystad werkt, krijgt ze te maken met een loonbeslag dat de Belastingdienst onder haar werkgever heeft gelegd. Baswijk vindt dat het college daar niet aan moet meewerken, en laat dit weten ook – op ongepaste wijze. Daarnaast lopen er privékwesties over haar persoonsgebonden budget en gasleidingen, en ook daarover communiceert ze niet bepaald subtiel met collega’s. Ze moet iets aan haar gedrag veranderen en Baswijk krijgt een cursus communicatieve vaardigheden aangeboden.

Desondanks wordt ze regelmatig aangesproken op ongewenste vormen in haar houding en gedrag, vooral richting het college. Als ze zich zo blijft gedragen, zal haar aanstelling worden beëindigd. Die waarschuwing wordt later nog twee keer herhaald. Eind van het liedje: ze wordt ontslagen wegens een ernstig verstoorde arbeidsverhouding en het ontbreken van een duurzame en vruchtbare toekomstige samenwerking. Ze krijgt een na-wettelijke uitkering en wordt geholpen bij het vinden van een nieuwe baan.

Bij de rechtbank Midden-Nederland, waar Baswijk dit ontslag aanvecht, komt ze niet verder. Er is een patroon van gedragingen en een wijze van communiceren die niet passen bij wat van een goed ambtenaar mag worden verwacht. Ondanks waarschuwingen bleef Baswijk haar wantrouwen uitspreken over de rol van het college bij het uitvoeren van het loonbeslag. Ze sprak van ‘onbehoorlijk bestuur’ en ‘onrechtmatig gedrag’. Ze gebruikte zelfs het woord ‘burgerterreur’ en vergeleek het uitvoeren van loonbeslag met het uitvoeren van de doodstraf. Volstrekt ongepast, het ontslag was volgens de rechtbank terecht.

Baswijk betoogt ook dat de verstoorde arbeidsverhouding overwegend is te wijten aan het college, omdat dat ten onrechte uitvoering heeft gegeven aan het loonbeslag. Dat verwerpt de rechtbank: een werkgever is verplicht een loonbeslag uit te voeren. Dat heeft het college meermaals aan Baswijk proberen uit te leggen maar dat kwam niet aan.

Bij de Centrale Raad van Beroep komt aan de orde of Baswijk recht heeft op een compensatie bovenop de na-wettelijke uitkering. Het antwoord is ja – áls het college een overwegend aandeel heeft gehad in het ontstaan en voortbestaan van de situatie die tot het ontslag heeft geleid. De Raad wijst op e-mails en brieven van Baswijk, waarin zij haar leidinggevenden en collega’s beschuldigt van niet-integer handelen, machtsmisbruik, het toebrengen van leed, intimidatie, misinterpretatie, willekeur en persoonlijke wrok. Baswijk heeft hierin ook het overheidsgezag in twijfel getrokken. Het college heeft Baswijk er vaak op gewezen dat zij bij de Belastingdienst moet zijn als ze het niet eens is met de vordering. Baswijk wist echter niet van ophouden en bleef onfatsoenlijke berichten naar leidinggevenden en collega’s sturen, ondanks de waarschuwingen.

Volgens de Raad (uitspraak 10 maart 2022) heeft vooral Baswijk er door haar houding en gedrag voor gezorgd dat een vruchtbare samenwerking niet meer mogelijk was. Het college heeft voldoende gedaan, zoals het aanbieden van de cursus communicatieve vaardigheden. Dat Baswijk deze cursus uiteindelijk niet kon volgen in verband met problemen met de vergoeding van het vervoer ernaartoe, doet niet af aan de mogelijkheid die het college haar heeft geboden om tot verbetering van haar gedrag te komen. Nu het college geen overwegend aandeel heeft gehad in deze onwerkbare situatie, krijgt Baswijk geen aanvullende uitkering.

* De naam is gefingeerd.
CLI:NL:CRVB:2022:608