Onderzoek naar sociale veiligheid in Haags stadhuis

Een anonieme brandbrief over uitsluiting, discriminatie en pestgedrag in het Haagse gemeentehuis heeft geleid tot een vervroegd onderzoek naar sociale veiligheid aldaar. Wethouder Saskia Bruines (D66) maakte dat donderdag bekend, nadat Hart voor Den Haag een motie had ingediend die opriep tot onafhankelijk onderzoek naar de ‘toxische’ werkomgeving in het stadhuis.

Onveilige werkomgeving en discriminatie

De motie werd later unaniem aangenomen door de Haagse gemeenteraad. Daarvoor had de Haagse ambtenaar Koos Maarleveld al ingesproken namens vakbond FNV. Hij constateerde dat collega’s zich niet gehoord en gezien voelen, de werkomgeving ervaren als onveilig en er wordt gediscrimineerd. Hij heeft het niet zo op anonieme brandbrieven, maar de vakorganisaties FNV en CNV hadden deze, naast de ambtelijke top en de wethouder, zelf ook ontvangen en daarin werd gevraagd om hulp en verandering. ‘Bij de FNV kennen we de ernstige signalen. Er was de hoop dat het beter zou worden, maar blijkbaar is dat niet zo. Het moet daarom anders.’

Slager keurt eigen vlees

Veel medewerkers die een bijdrage leveren aan een integere en goede werkomgeving voelen zich in de steek gelaten, onheus en naar behandeld en buitengesloten, ging Maarleveld verder. ‘De weg naar de vertrouwenspersoon en het bureau integriteit levert niet altijd rechtvaardigheid op.’ Volgens hem kan dat ook niet anders, ‘want in essentie is er een proces opgetuigd dat niet klopt’. ‘Er is geen objectieve kijk, de slager keurt zijn eigen vlees.’ Integriteitsmeldingen wordeb volgens Maarleveld door de algemeen directeur van de diensten afgedaan ‘en niet zelden maakt die ook deel uit van het hele proces waar het is misgegaan'. 'Het is hoog tijd om te erkennen dat het anders moet.’

Onafhankelijke commissie

De vakbond zou daarom graag zien dat de afhandeling van integriteitsklachten en discriminatie in de toekomst buiten de gemeentedeuren wordt georganiseerd. ‘Onderzoek en de afhandeling van klachten dient te geschieden door een onafhankelijke commissie met daarin individuen zonder een band met de gemeente.’ De FNV wil de handschoen om hier werk van te maken graag oppakken, ‘want integer werken is niet een zaak van de werkgever alleen.’ De problemen spelen vooral op de afdelingen van Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn en de economische afdeling, citeert het AD een initiatiefnemer van de brandbrief. Het zou gaan om 15 ondertekenaars. Dat lijkt weinig op bijna 10.000 werknemers, ‘maar veel kritische collega’s zijn al verdwenen, en dat je niet onder de brief staat wil niet zeggen dat het niet elders speelt’, aldus de bron. ‘Ook speelt de angstcultuur een rol.’

Geraakt door brandbrief

De brandbrief heeft wethouder Bruines ‘geraakt’, zegt ze even later. ‘En ons allemaal en ik neem dit zeer serieus.’ Ze vindt het ‘naar om te horen dat degenen die het noodzakelijk vonden om de brief op deze manier te ondertekenen en het anoniem te doen het gevoel hebben dat zij zich niet kunnen uiten bij hun leidinggevenden of vertrouwenspersonen’. Ook vindt ze de brief moeilijk te duiden, ‘want er zitten veel verschillende aspecten in’. Ze vindt het belangrijk om te proberen te begrijpen wat er aan de hand is. ‘Ik wil de schrijvers van deze brief oproepen zich wel te melden bij mij of de gemeentesecretaris, zodat we kunnen begrijpen hoe het zit en ook maatregelen kunnen nemen.’

Eerder onderzoek sociale veiligheid

Eens in de drie jaar vindt er een onderzoek plaats naar de medewerkerstevredenheid van de Haagse ambtenaren door een onafhankelijk extern bureau. De wethouder wil dat onderzoek naar voren trekken en dan in het bijzonder het thema sociale veiligheid. Ook wil ze voor het onderzoek input ophalen bij de centrale ondernemingsraad, vakorganisaties, bedrijfsartsen en vertrouwenspersonen ‘om in beeld te krijgen waar de pijn zit en dat te betrekken bij het externe onderzoek'. De wethouder wil benadrukken dat het misschien lijkt alsof er niks gebeurt. ‘Maar er is net nieuw personeelsbeleid vastgesteld, ook op sociale veiligheid, in overleg met directeuren, leidinggevenden en de MT’s.’

Hoog verzuim en verloop

Ook het onderwerp integriteit kwam daarin aan bod. De wethouder vertelt dat er intussen een nieuw leiderschapsprofiel is opgesteld. ‘Dat is een belangrijk onderwerp binnen het personeelsbeleid. Het is des te naarder dat sommige mensen zich er niet in kunnen vinden.’ Overigens wordt er in het AD ook op gewezen dat het verzuim op het stadhuis in 2022 op 7,2 procent lag. Dat is hoger dan de twee jaren ervoor (6 procent). In 2022 lag het landelijk gemiddelde op 5,6 procent en in het openbaar bestuur op 6,4 procent, blijkt uit CBS-cijfers. Daarbij is het verloop in het Haagse gemeentehuis hoog te noemen. Uit gemeentecijfers blijkt dat in 2022 ongeveer duizend werknemers vertrokken: dat is 11 procent van het hele personeelsbestand. En 29 procent daarvan is jongere. Als belangrijkste reden voor het vertrek wordt een gebrek aan ontwikkel- en doorgroeimogelijkheden genoemd.

Medewerkersloket personeelsbeleid

De wethouder wijst er in haar bijdrage nog op dat na de zomer een medewerkersloket opengaat voor vragen over personeelsbeleid. Dat gaat ook over werkdruk, thuiswerken etc. De wethouder belooft verder dat de gemeenteraad wordt meegenomen in het proces rond het onderzoek en wil eveneens gezegd hebben dat er ‘ook veel medewerkers zijn die zich niet herkennen in de signalen’. Tot slot is er een evaluatie van het integriteitsbureau aanstaande. Die wil de wethouder ook snel houden en de inhoud ervan ook met de centrale ondernemingsraad en het lokaal overleg van werkgever en werknemers bespreken. ‘Het wordt een brede evaluatie over de werkwijze, rapportage, besluiten en ophanging in de organisatie.’